Organizacja Narodów Zjednoczonych – jako organizacja międzynarodowa w dziedzinie handlu międzynarodowego obok WTO

Obok WTO wyróżniono wiele innych organizacji międzynarodowych zajmujących się handlem międzynarodowym. Należą do nich m.in. poszczególne organy ONZ, takie jak Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) oraz Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP) (Hoekman, Kostecki 2011).

Powołana w 1919 r. Liga Narodów, mająca na celu utrzymanie międzynarodowego bezpieczeństwa, nie spełniła swojej funkcji, gdyż nie zatrzymała wybuchu II wojny światowej. W czasie trwania konfliktu, zauważono jednak konieczność stworzenia nowej organizacji, stojącej na straży pokoju i bezpieczeństwa na świecie. Zanim jednak Organizacja Narodów Zjednoczonych zaczęła formalnie funkcjonować, jej powstanie poprzedziło kilka istotnych wydarzeń: 14. Sierpnia 1941 r. przywódcy USA i Wielkiej Brytanii podpisali Kartę Atlantycką, w której m.in. wyrazili konieczność stworzenia trwałego systemu bezpieczeństwa (Kuźniak, Marcinko 2008); 1. Stycznia 1942 r., 47 sygnatariuszy, podpisało Deklarację Narodów Zjednoczonych; przedstawiciele ówczesnych mocarstw światowych: Chin, USA, ZSRR i Wielkiej Brytanii, opracowali postanowienia przyszłej organizacji; na Konferencji Narodów Zjednoczonych, 25. Kwietnia 1945 r. w San Francisco, podpisano Kartę Narodów Zjednoczonych, która weszła w życie 24. Października 1945 r., skupiając 51 państw (Kompendium wiedzy… 2011).

Jak podaje Teresa Łoś-Nowak, do najważniejszych celów organizacji, spisanych w Karcie NZ, zalicza się: utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (…), rozwijanie pomiędzy narodami przyjaznych stosunków opartych na poszanowaniu zasad równouprawnienia i samostanowienia narodów (…), rozwiązywanie w drodze współpracy międzynarodowej problemów międzynarodowych o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym lub humanitarnym (…), stanowienie ośrodka uzgadniania działalności narodów, zmierzającej do osiągnięcia tych wspólnych celów (Łoś-Nowak 2009).

Członkostwo pierwotne ONZ posiadają kraje, które uczestnicząc w konferencji założycielskiej, podpisały oraz ratyfikowały kartę NZ. Aby przystąpić do Organizacji Narodów Zjednoczonych, dany kraj musi przestrzegać zasad pokoju na świecie oraz zgodzić się na przyjęcie zobowiązań ujętych w Karcie. Swoją kandydaturę powinien zgłosić do Sekretarza Generalnego ONZ. Drugim etapem jest wystawienie opinii przez Radę Bezpieczeństwa, a kolejno, Zgromadzenie Ogólne zatwierdza przyjęcie nowego członka, na mocy uchwały przyjętej większością 2/3 głosów (Kuźniak, Marcinko 2008). Obecnie ONZ liczy 193 członków.

Do głównych organów ONZ zalicza się: Zgromadzenie Ogólne, Radę Bezpieczeństwa, Radę Powierniczą, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, Sekretariat oraz Radę Społeczno-Gospodarczą (Pawlak, Malkowski 2006).

Organizacja Narodów Zjednoczonych posiada również, związane z nią tzw. autonomiczne organizacje wyspecjalizowane NZ. Wyróżniają się one oddzielnym członkostwem, budżetem i władzą (Łoś-Nowak 2009). Do najważniejszych należą: Organizacja Wyżywienia i Rolnictwa FAO, Światowa Organizacja Zdrowia WHO, Organizacja NZ ds. Oświaty i Kultury UNESCO, Międzynarodowy Bank Obudowy i Rozwoju IBRD, Międzynarodowy Fundusz Walutowy IMF, Fundusz NZ na Rzecz Dzieci UNICEF czy Konferencja NZ ds. Handlu, Organizacja NZ ds. Rozwoju Przemysłu UNIDO czy Konferencja NZ ds. Handlu i Rozwoju UNCTAD. Zadaniem tej ostatniej jest dążenie do rozwoju handlu międzynarodowego poprzez np. ustalanie reguł i polityki światowej wymiany (Pawlak, Malkowski 2006).