Liberalizacja towarów przemysłowych przez WTO – Światową Organizację Handlu

Zanim rozpoczęła się Runda Urugwajska, na której zapoczątkowane zostało istnienie Światowej Organizacji Handlu, poziom ceł na towary przemysłowe był już dość niski. Dalsza redukcja stawek podczas spotkania  nie była więc już tak znacząca. Na uwagę zasługuje jednak rozszerzenie listy towarów, którym przysługiwały zerowe stawki celne; liberalizacja całych grup towarowych (np. mebli, farmaceutyków); obniżenie „kominów celnych”; przyjęcie zobowiązań celnych przez kraje rozwijające się (Puślecki, Skrzypczyńska 2011).

Postanowienia Rundy Urugwajskiej, szczególnie te dotyczące redukcji stawek celnych na towary przemysłowe, wprowadzane były w życie stopniowo od 1. stycznia 1995 r., czyli od momentu powołania Światowej Organizacji Handlu. Poziom redukcji ceł był różny w zależności od grupy towarów. Największa skala redukcji objęła grupę: drewno, ścier drewny, papier i meble. Nieco niższa – wyroby metalurgiczne i maszyny. Nieznaczna redukcja z kolei dotyczyła odzieży oraz materiałów włókienniczych.

Dużym osiągnięciem podczas procesu liberalizacji towarów przemysłowych przez WTO było obniżenie części importu cła do zera. Dotyczyło to m.in. mebli, papieru, produktów farmaceutycznych, urządzeń budowlanych czy maszyn rolniczych. Udział importu objętego stawkami zerowymi wzrósł z 22% do 44% w krajach rozwiniętych (Puślecki, Skrzypczyńska 2011).

Kolejnym osiągnięciem WTO na polu liberalizacji artykułów przemysłowych było związanie stawek celnych, co oznaczało, że dany kraj zobowiązuje się do niepodwyższania zadeklarowanego wcześniej poziomu ceł. W przypadku krajów rozwijających się wartość importu objętego stawkami związanymi wynosi 99%, zaś 61% przypada odpowiednio krajom w transformacji. Ogółem, aż 96% stawek celnych nie może być podwyższona.

Wraz z rozpoczęciem działalności WTO, członkowie organizacji skupili się na wprowadzaniu w życie Porozumienia w sprawie tekstyliów i odzieży (ATC), które miało na celu m.in. poprawienie dostępu do rynków światowych produktów tekstylnych i odzieżowych; likwidowanie dyskryminacji importu w sektorze tekstyliów i odzieży. Liberalizacja handlu tekstyliami przebiegała w czterech etapach. Polegała zarówno na zmniejszeniu ograniczeń, jak i na powiększaniu pozostałych kwot. 

Choć na 1. stycznia 2005 r. zaplanowane było zliberalizowanie 49% wartości importu artykułów tekstylnych i odzieży, kraje członkowskie mogły starać się o to w szybszym tempie. W rzeczywistości, dziesięcioletnia liberalizacja tych towarów przebiegała wolno i bardzo nierównomiernie.

W 1996 r., podczas I Konferencji Ministerialnej Światowej Organizacji Handlu w Singapurze, wiele krajów rozwiniętych wyszło z inicjatywą przyspieszenia liberalizacji poszczególnych sektorów handlu światowego. Najważniejszy pomysł obejmował likwidację ceł w handlu wyrobami technologii informatycznej. Wkrótce, 48 państw podpisało porozumienie w sprawie handlu produktami technologii informatycznej (ITA) zobowiązując się tym samym do redukcji ceł i wyeliminowanie pozostałych opłat importowych na wyroby wymienione w porozumieniu. Zniesienie ceł postępowało w czterech ratach aż do 2002 r.

III Konferencja Ministerialna WTO, która odbyła się w Seattle w 1999 r. wysunęła propozycję do krajów rozwijających się oraz słabo rozwiniętych w celu zwiększenia ich zaangażowania w proces Nowej Rundy WTO. Idea ta przewidywała bezcłowy i nieograniczony dostęp do rynku towarów pochodzących z tych krajów (Puślecki, Skrzypczyńska 2011).

Na IV Konferencji Ministerialnej WTO w Doha, założono konieczność rozpoczęcia negocjacji w celu poprawy dostępu do rynku artykułów nierolniczych – NAMA między państwami członkowskimi WTO. Głównym założeniem było zredukowanie i usunięcie barier pozataryfowych w handlu z tymi państwami, które stanowiły utrudnienie w handlu w sytuacji obniżających się stawek celnych na artykuły przemysłowe.

W 2008 r., na forum WTO, rozpoczęły się intensywne rozmowy na temat wypracowania planu możliwego porozumienia w kwestiach jeszcze nierozwiązanych w zakresie liberalizacji towarów przemysłowych. Na przestrzeni ostatnich lat ukazują się kolejne wersje tekstów negocjacyjnych. Wciąż całkowita liberalizacja artykułów przemysłowych nie została jeszcze dokonana (Puślecki, Skrzypczyńska 2011).