Stefan Żeromski – Syzyfowe prace – czy tytuł powieści jest trafny – rozprawka

Syzyfowe prace to wyjątkowo trafny tytuł powieści Stefana Żeromskiego. Oznacza on bezsensowny, bezowocny i nigdy nie kończący się wysiłek.

Inspiracją do nadania takiego tytułu powieści był zapewne starożytny mit o Syzyfie, który za swoje oszusta i kłamstwa został skazany przez Zeusa na wieczną mękę. Król Koryntu musiał wtaczać ciężki głaz na szczyt góry, a gdy już prawie był u celu, kamień wysuwał mu się z rąk i spadał w dół. Czym są więc Syzyfowe prace w utworze Stefana Żeromskiego?

Z całą pewnością pisarz określa takim mianem wysiłki i działania rusyfikatorów, którzy dążyli do wynarodowienia polskiej młodzieży. Robili wszystko, aby wpoić uczniom swoją kulturę, tradycję, podczas gdy Polskę hańbiono i pokazywano w jak najgorszym świetle.

Jednakże mimo początkowych sukcesów nauczycieli zawsze nadchodził moment, kiedy wszystko zaczynało się zmieniać na ich niekorzyść. Uczniowie po jakimś czasie uświadomili sobie cel takiej działalności i przeciwstawiali się jej. Mozolny trud i praca nauczycieli nie przyniosła zamierzonych efektów, spełzała na niczym.

Przykładem tego może być m.in. postawa Marcina Borowicza, głównego bohatera powieści, który początkowo również ulegał rusyfikatorom. Stał się ofiarą podstępnej działalności prowadzonej przez inspektora Zabielskiego. Dopiero pod wpływem wyrecytowanej przez Zygiera Reduty Ordona zrozumiał swój błąd, a zarazem uświadomił sobie, że jest Polakiem. Od tej pory unikał m.in. spotkań z Zabielskim, przestał chodzić do teatru. Wraz z kolegami spotykał się na Górce u Gontali, gdzie potajemnie studiował polską historię i literaturę, chociaż groziło za to wydalenie ze szkoły.

Do pracy Syzyfa możemy też porównać ciężką pracę Andrzeja Radka, syna ubogiego chłopa, nad zdobyciem wykształcenia. Chłopak ten, mimo swojego chłopskiego pochodzenia i braku pieniędzy z zawziętością i uporem pokonywał wszelkie trudności, które stawały mu na drodze. Chociaż było mu bardzo ciężko, tak jak Syzyf nigdy nie dawał za wygraną i dążył do celu.

Kolejnym przykładem syzyfowych prac jest z pewnością walka Polaków z zaborcami w obronie Ojczyzny i polskości. Chociaż wrogowie państwa zawsze krwawo tłumiły wszelkie powstania, a przy tym dążyły do wynaradawiania ludności, Polacy ciągle wierzyli, że uda im się odzyskać wolność. Przez ponad sto lat z wielkim trudem, a zarazem zaciętością walczono, niekiedy oddając nawet życie za Ojczyznę.

Z daremnym trudem spotykamy się również w momencie, gdy zakochany Borowicz próbuje zdobyć miłość Biruty. Ciągle, bez efektu starał się z nią zapoznać, porozmawiać, a kiedy było już blisko osiągnięcia celu, panna Stogowska wyjechała z kraju.

Uważam, że Syzyfowe prace to najtrafniejszy tytuł tej powieści. Książka ukazuje nam bowiem, wiele przykładów ciężkiej i mozolnej pracy, która okazuje się daremną.