Oświecenie – ogólna charakterystyka epoki

Geneza nazwy i czas trwania epoki

Epoka oświecenia rozwijała się w Europie od końca XVII w., jej rozkwit przypada na wiek XVIII, a w niektórych krajach skończyła się dopiero w latach XIX wieku. Okres ten nazwano oświeceniem, ponieważ przywiązywał on ogromną wagę do siły rozumu jako naturalnego światła. Termin ten powstał w Niemczech, a w Anglii tłumaczono go jako wiek rozumu, zaś we Francji jako wiek filozofów.

Filozofowie i ich poglądy

– Kartezjusz – francuski filozof, autor Rozprawy o metodzie. Jest twórcą głównego nurtu myślowego epoki racjonalizmu, zgodnie z którym jedynym źródłem rzetelnej wiedzy jest rozum.

– Franciszek Bacon – angielski filozof, twórca empiryzmu (z gr. emeirikos- doświadczony). Uważał, że w poznaniu świata decydującą rolę pełnią zmysły i doświadczenie. 
– John Locke – angielski filozof, był wyznawcą deizmu (od łac. deus -Bóg), uznawał jedynie istnienie Boga jako stwórcy świata, lecz zakładał, że Bóg nie ingeruje w stworzony przez siebie świat. 
– Wolter – francuski filozof, autor powiastek filozoficznych Kandyd', Mikromegas. Głosił swobodę myśli, ideę miłości człowieka i potrzebę sprawiedliwości. Krytykował działalność Kościoła, walczył z nietolerancją religijną.

Był przedstawicielem deizmu we Francji. 
– Denis Diderot – francuski myśliciel, był naczelnym redaktorem Encyklopedii, czyli słownika rozumowanego nauk, sztuki i rzemiosł. Encyklopedia była wydawana w latach 1751-1772, zawierała nowoczesne poglądy na stosunki społeczne we Francji. 
– Jean Rousseau – francuski filozof. Zapoczątkował on literacki i umysłowy prąd drugiej połowy XVIII stulecia sentymentalizm, charakteryzujący się przesadną wrażliwością, dominacją uczucia nad rozumem. 
– Izaak Newton – angielski fizyk, matematyk i filozof. Odegrał znaczną rolę w umacnianiu filozofii racjonalistycznej. Odkrywca prawa powszechnego ciążenia, trzech zasad dynamiki, konstruktor lunety. Uważał, że zasady matematyczne mają znaczenie dla nauk filozoficznych.
– Baruch Spinoza – filozof holenderski, podobnie jak Kartezjusz uznał rozum za najdoskonalsze narzędzie poznania. 
– Paul Holbach – francuski filozof, współtwórca Encyklopedii. Zwolennik kierunku jakim był ateizm, czyli negacja istnienia Boga.

Gatunki literackie w oświeceniu:

– bajka
– oda
– satyra
– tragedia
– sielanka
– poemat heroikomiczny
– powieść
– powieść w listach
– komedia
– esej
– felieton literacki