Jan Andrzej Morsztyn – Niestatek I – Interpretacja i analiza

Wiersz Jana Andrzeja Morsztyna Niestatek I mówi o niestałości kobiet w uczuciach.

Podmiot liryczny, najprawdopodobniej mężczyzna, kieruje swe rozważania pod adresem kobiet, gdyż wątpi w ich wierność i stałość w miłości. W wierszu znajdujemy ironiczną uwagę na temat rozsądku i powagi kobiet. 

Aby podkreślić niestałość kobiet w uczuciach, poeta używa anafory Prędzej czyli wielokrotnego powtórzenia tego samego początku, dzięki czemu każda kolejna sytuacja poprzedzona tym słowem prowadzi do zaskakującej puenty. Kolejne linijki wiersza są wyliczeniem szeregu niemożliwych, bezsensownych rzeczy, zjawisk jak: Prędzej kto wiatr w wór zamknie (…) Prędzej morze burzliwe groźbą uspokoi (…) Prędzej płacząc nad Etną łzami ją zaleje (…), a więc które nigdy nie miały miejsca, ale podejrzewa, że są już bardziej możliwe do urzeczywistnienia Niźli będzie stateczna która białogłowa.

Właśnie ostatni wers dobitnie potwierdza niestałość kobiet w uczuciach. Wiele użytych metafor, opartych na paradoksalnych zestawieniach: wiatr w wór zamknie, zamknie w garści ten świat, w sieć obłoki połowi, służy potwierdzeniu, że mężczyźni nie mają co liczyć na stałość uczuć kobiet. By wiersz nie był zbyt monotonny, poeta używa typowy dla epoki środek artystyczny – przerzutnie, które zakłócają rytm wiersza, wprowadzają niepokój, przyspieszają zakończenie.

Budowa: wiersz ciągły, brak podziału na strofy.

Środki artystyczne: anafora – Prędzej; przerzutnia – (…) prędzej promieni Słonecznych drobne kąski wżenie do kieszeni; hiperbola – przesada w prezentacji kobiecej niestałości; metafory – wiatr w wór zamknie; zamknie w garści świat ten, pięścią ogniowi dobije, w sieć obłoki połowi.