Henryk Sienkiewicz – Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela – Bohaterowie

– Michaś – główny bohater noweli Henryka Sienkiewicza Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela, to 11-letni chłopiec, niski, szczupły, o drobnej sylwetce. Miał delikatne rysy, bujne włosy i łagodny zarys brwi. Jego ojciec wcześnie zmarł, wychowywaniem jego i młodszej siosry, Loli zajmowała się matka. Rodzina chłopca była niegdyś zamożna, ale po powstaniu styczniowym niemal wszystko straciła.

Michaś miał wielu przyjaciół wśród swoich rówieśników, przyjażnił się także ze swoim korepetytorem, panem Wawrzynkiewiczem. Było to dziecko średnich zdolności lecz wytrwałe, pracowite i pilne. Pomimo wielkiego wysiłku nie mógł poradzić sobie w szkole, obiętej ścisłą germanizacją. Kochał matkę i za wszelką cenę starał się jej nie zawieść. Gdy dostawał złą ocenę wybuchał płaczem. Miał polski akcent, nie władał dostatecznie językiem niemieckim. W końcu został wyrzucony ze szkoły, i zrozpaczony chłopiec rozchorował się na zapalenie mózgu. W Boże Narodzenie, w obecności matki i swego nauczyciela zmarł.

– Pan Wawrzynkiewicz – od sześciu lat uczy Michasia, najpierw jako guwerner, a następnie, gdy chłopiec wstąpił do gimnazjum jako korepetytor. Jest emocjonalnie związany ze swym uczniem, kocha go jak własnego syna, lecz nie jest w stanie pomóc Michasiowi, czuje się bezsilny. Darzy uczuciem także jego matkę, Marię, ale ona nawet się tego nie domyśla. Litość go ogarniała, widząc uczącego się chłopca do póżnych godzin nocnych. Wiedział dokładnie, że Michaś męczy się ponad siły, nie ma praktycznie dzieciństwa, nie bawi się z rówieśnikami. Wpajał chłopcu podstawowe wartości, jak patriotyzm i dzieje ojczyste. Na pogrzebie Michasia, pan Wawrzynkiewicz tak powie o swym wychowanku: Pamiętam cię i żal mi ciebie, mój mały Michasiu, mój kwiatku za wcześnie uwiędły! Miałeś zły akcent, ale serce poczciwe.

– Owicki – kolega Michasia z gimnazjum, prymus, siedział obok w ławce. Bardzo lubił Michasia, zaprzyjaźnił się z nim, starał się z całego serca pomóc koledze w nauce. Bardzo przeżywał wszystkie jego niepowodzenia w szkole oraz śmierć. Dla niego Michaś był wspaniałym kolegą, którego będzie pamiętał do końca swego życia.

– nauczyciele niemieccy – nie potrafili zrozumieć swych uczniów, poniżali ich, nadmiernie przeciążali nauką, nakazywali bezwzględnego posłuszeństwa. Bezduszny system nauczania przyjęty w niemieckiej szkole oparty był na bezmyślnym pamięciowym wkuwaniu. Ponadto nauczyciele wyśmiewali się z polskiej kultury, co kłóciło się z przekonaniami wyniesionymi z domu.