Andrzej Frycz-Modrzewski – życiorys, biografia

Andrzej Frycz Modrzewski urodził się w 1503 r. w Wolborzu. Pochodził z niezamożnej rodziny szlacheckiej, jego ojciec Jakub, był wójtem. Początkowo uczył się w szkole parafialnej w Wolborzu, potem w Krakowie. Od 1517 r. studiował na Akademii Krakowskiej, na wydziale nauk wyzwolonych, a po jej ukończeniu przyjął niższe święcenia kapłańskie i pracował w kancelarii arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Łaskiego.

Przez pewien czas przebywał w Niemczech, studiował na uniwersytecie w Wittenberdze, która była w tym czasie żywym ośrodkiem ruchu luterańskiego. Modrzewski spędził około 10 lat za granicą, utrzymując kontakty z największymi uczonymi europejskimi, m.in. Erazmem z Rotterdamu. Po śmierci Erazma w 1536 r. zajął się przewiezieniem z Bazylei do Polski zakupionej przez Łaskiego jego biblioteki.

Około 1541 r. Andrzej Frycz Modrzewski wrócił do kraju i wtedy zaczął pisać.

Pisał po łacinie, co miało podkreślić wagę jego dzieł, jak i ponadnarodowe, uniwersalne znaczenie. Za jego debiut uchodzi wydana w 1543 r. mowa Łaski albo o karze za mężobójstwo. W tym utworze Modrzewski protestuje przeciwko niesprawiedliwości prawa karnego, które za zabicie szlachcica karze bardzo wysoką grzywną, dożywotnim więzieniem lub śmiercią, natomiast za zabicie chłopa tylko niewielką karą pieniężną.

W 1543 r. Andrzej Frycz Modrzewski osiadł w Brzezinach, gdzie otrzymał probostwo. Około 1547 r. został sekretarzem Zygmunta Augusta, w misjach dyplomatycznych często wyjeżdżał za granicę. Po opuszczeniu służby dworskiej w 1553 r. powrócił do Wielborza. Wcześniej, w 1551 r. zostało wydane najważniejsze dzieło Modrzewskiego O poprawie Rzeczypospolitej. Dzieło to ściągnęło na autora liczne kłopoty, znalazło się w indeksie ksiąg zakazanych, a pisarz musiał schronić się pod opiekę królewską.

W 1560 r. ożenił się i oddał się całkowicie pracy pisarskiej, zbliżył się do środowisk reformacyjnych i ideologii kalwińskiej, a zwłaszcza ariańskiej. W swych pismach poruszał sprawy związane z dyskusjami wyznaniowymi. Pisał wtedy rozprawy, które opatrzył wspólnym tytułem Sylwy (wyd. 1590). W 1572 r. zakupił wieś w powiecie brzezińskim. Nie cieszył się długo spokojem – zmarł podczas zarazy w 1572 r.

Andrzej Frycz Modrzewski uważany jest za najwybitniejszego publicystę polskiego renesansu. Porusza bowiem sprawy najbardziej istotne, aktualne i skomplikowane.

Najważniejsze dzieła pisarza:

• Łaski, czyli o karze za mężobójstwo (1543)
• Mowa prawdomówcy (1545)
• O poprawie Rzeczypospolitej (1551), a w całości (1554)
• Sylwy (1590)