Średniowiecze – sąd nad epoką

1. Co wiemy o Bogurodzicy? Jak zbudowana jest pieśń? Kto jest adresatem?

Bogurodzica to najstarsza polska pieśń religijna, a zarazem najstarszy polski tekst poetycki. Niegdyś jej autorstwo przypisywano św. Wojciechowi. Zbudowana jest z dwóch strof rozdzielonych refrenem. Adresatem jest Matka Boska i Jezus.

2. Matka Boska w Bogurodzicy i Lamencie świętokrzyskim. Wskaż podobieństwa i różnice

Rożnice:

W Bogurodzicy Matka Boska jest bardziej boska, ma nadludzką siłę. To ludzie proszą Matkę Boską o łaski.

W Lamencie świętokrzyskim Matka Boska jest bardziej ludzka. Prosi o łaski pod krzyżem dla ludzi.

Podobieństwa:

Najważniejszą postacią jest Matka Boska, jest o mowa o Jezusie jako Zbawicielu świata, widoczne jest miłosierdzie, dobroć, łagodność.

3. Wyjaśnij terminy: teocentryzm, uniwersalizm, hierarchizacja, pieta, apokryf, asceza, hagiografia, pareneza

teocentryzm – kultura średniowieczna nastawiona na Boga. Uznawano go za przyczynę, ośrodek i cel.

uniwersalizm – jednolitość epoki średniowiecza

hierarchizacja – to układ, porządek w świecie, na czele któego stoi Bóg

pieta – w sztukach plastycznych przedstawienie Matki Boskiej rozpaczającej nad zmarłym ciałem Chrystusa

apokryf – uzupełnienie opowieści biblijnych

asceza – średniowieczny ideał postępowania polegający na wyrzeczeniu się rozkoszy

hagiografia – utwór opisujący życie i czyny świętych. Dział piśmiennictwa

pareneza – pokazuje wzorce osobowe

4. Styl romański i styl gotycki

Styl romański (XI-XIII w.) – charakteryzował się grubymi murami z cegły i kamieniami, małymi, ciemnymi oknami, sklepieniami kolebkowymi i krzyżowo-żebrowymi, budowle wyglądały jak połączenie figur geometrycznych.

Styl gotycki (XII-XVI w.) – charakteryzował się strzelistością, wysokimi oknami, wnętrze dekorowano witrażami, rozetami, mozaikami. Były nowe sklepienia np. płatowe, gwiaździste.

5. Wzór osobowy rycerza

Rycerz powinien być oddany władcy, a także szlachetny, odważny, prawy, honorowy, głęboko wierzący, mężny. Król zaś sprawiedliwy, dobry, prawy, szlachetny, odważny, mężny, inteligentny.

6. Wzór osobowy świętego

Życie w ciągłej ascezie. Zazwyczaj w młodości dokonywał się przełom, po czym następowało nawrócenie takiej osoby.

7. Tragizm losów Tristana i Izoldy

– miłość, która nigdy się nie spełni

– miłość tragiczna

– Izolda nie kocha męża, a jest mu winna posłuszeństwo

– Tristan kocha żonę swojego pana, a powinien mu służyć, traci swą doskonałość rycerską

– mogą być szczęśliwi dopiero po śmierci

8. Komizm, dydaktyzm w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią. Czy to dzieło moralizatorskie?

Tak, jest to dzieło moralizatorskie. Człowiek nie może igrać ze śmiercią, nie powinien próbować odpowiadać sobie na pytania o sprawy bytu.

Komizm dotyczy wyglądu śmierci i zachowania Polikarpa.