Założenia polskich pozytywistów – Program

Młode pokolenie chcąc obudzić naród z marazmu i beznadziejności, przekonać, że i w takiej sytuacji, jakiej jest Polska, można szukać nowych dróg ratowania ojczyzny, głosiło konieczność pracy nad rozwojem gospodarczym kraju i podniesieniem poziomu materialnego i moralnego społeczeństwa. Tak jak naczelnym hasłem romantyków była walka, tak pozytywistów stała się praca.

Najważniejszymi hasłami programowymi polskich pozytywistów była: praca organiczna i praca u podstaw. Wśród innych ważnych postulatów doby pozytywizmu była emancypacja kobiet i asymilacja Żydów.

Postulat pracy organicznej wywodził się z teorii społeczeństwa jako żywego organizmu. Każdy żywy organizm, aby mógł prawidłowo funkcjonować, musi mieć zapewnione prawidłowe działanie wszystkich jego organów. Rolnictwo czy przemysł traktowane były jako poszczególne organy, należało je więc unowocześnić, gdyż ich sprawność miała decydować o sprawności i potędze przyszłej Polski, gdyż tylko silny ekonomicznie naród może odzyskać niepodległość.

Nawoływano do postępu technicznego, głoszono kult wiedzy i rozumu. Praca organiczna miała polegać na współpracy wszystkich warstw społecznych na rzecz wspólnego dobra (jak współpracują ze sobą członki zdrowego organizmu).

Praca u podstaw – pozytywiści głosili konieczność pracy na rzecz najuboższych warstw społecznych, podniesienie poziomu oświaty wśród nich i aktywizowanie ich umiejętności dla dobra wszystkich. Wierzyli, że mając możliwość normalnego życia, swoją pracą będą pomnażać bogactwo ogólnonarodowe.

Zwracano się więc z apelem do warstw wykształconych, lekarzy, nauczycieli by zbliżyli się do problemów wsi, dźwignęli ją z wiekowego zacofania, podnieśli stan zdrowotny tych wszystkich, którzy żyją w nędzy. Wszystkie grupy społeczne traktowane jako równoprawne organy jednego organizmu. W związku z czym, żaden organ nie powinien niedomagać, bo wówczas organizm nie mógłby prawidłowo funkcjonować.

Emancypacja kobiet – pozytywiści w swych publikacjach zwracali uwagę na sytuację kobiet, które pozbawione były praw społecznych. Uważali, że powinny one mieć możliwość zdobycia wykształcenia i podjęcia odpowiedniej pracy, aby mogły być samodzielne.

Asymilacja Żydów – była także jednym z haseł głoszonych przez pozytywistów. Postulowali konieczność włączenia tej części społeczeństwa na rzecz pracy dla dobra Polski, uznania praw mniejszości narodowych i religijnych, obudzenie ich świadomości narodowej, umożliwienie im ludzkiej egzystencji w ramach polskiego społeczeństwa.