Faustyzm – dążenie do poznania sensu życia, bycia wszechmocnym nawet za cenę własnej duszy
Pęd faustyczny – niedosyt wiedzy o otaczającej rzeczywistości, nienasycenie życiem
Poezja – najwyższe osiągnięcie myśli człowieka, jest przejawem nieskończonej siły twórczej, tajemniczy i wielki głos poety
Mesjanizm – porównanie cierpień Polski do cierpienia Jezusa, przypisywanie narodowi polskiemu posłannictwa do zbawienia ludzkości i wyznaczenie mu roli Mesjasza Narodów cierpiącego niewinnie dla odkupienia całej ludzkości, np. Dziady cz. III
Epilog – zakończenie utworu, podsumowanie
Inwokacja – rozbudowana apostrofa z prośbą o natchnienie do napisania dzieła
Winkelrydyzm – pojęcie pochodzące od imienia szwajcarskiego bojownika o wolność, Winkelrieda, stworzone przez Juliusza Słowackiego w Kordianie jako opozycja do mesjanizmu. Polska miała za zadanie skupić na sobie uwagę zaborcy, miała być aktywna i zaangażować wroga, a w tym czasie inne narody zwyciężą zaborcę
Dygresja – (łac. odstąpienie) odejście od właściwego tematu narracji i wprowadzenie w obręb wypowiedzi zjawisk luźno z nim związanych. Dygresja celowo burzy spójność opowiadania, wprowadza elementy liryczne, satyryczne lub publicystyczne np.: Beniowski
Melancholia – stan depresji psychicznej, będący najczęściej następstwem ciężkich przeżyć, objawiających się apatią, niechęcią do życia, a nawet manią samobójczą
Rapsod – utwór poetycki utrzymany w podniosłym stylu, sławiący bohatera lub ważne wydarzenie
Prometeizm – bunt przeciwko światu tolerującemu zło; przekonanie, że człowiek może się mu przeciwstawić
Historyzm – rozpatrywanie faktów pod kątem historycznym; opieranie się na tematach historycznych
Lemury – duchy umarłych, krążące nad konającymi
Orientalizmy – wyrazy zapożyczone od Turków i Tatarów np.: atłas, harem, buława, bukłak, adamaszek
Bajronizm – postawa romantyczna stworzona przez Georga Byrona. Bohater bajroniczny – samotnik, indywidualista, człowiek tajemniczy, dumny, skłócony z otaczającym światem, rozdarty wewnętrznie
Werteryzm – to postawa charakteryzująca się nadmierną uczuciowością, skłonnością do marzeń, buntu przeciw obowiązującym normom i konwenansom społecznym, poczucie bezsensu istnienia, którego efektem jest samobójcza śmierć. Nazwa wywodzi się od imienia głównego bohatera powieści J.W. Goethego Cierpienia młodego Wertera
Walenrodyzm – postawa bohatera romantycznego, pochodząca z utworu Adama Mickiewicza Konrad Wallenrod, poświęcającego życie w obronie niepodległości metodami walki – podstępem i zdradą
Tyrteizm – oznaczał połączenie twórczości i czynu, myśli i działania. Ten ideał wcielił spartański wódz i poeta Tyrteusz
Idealizm – kierunek filozoficzny, uznający wyższość i pierwszeństwo ducha oraz myśli nad materią. Dominował w romantyzmie
Irracjonalizm – pogląd filozoficzny przeciwstawny racjonalizmowi. Głosił możliwość pozarozumowego poznania bytu, za pomocą intuicji, wiary, czucia