Powieść Marcela Prausta W poszukiwaniu straconego czasu przedstawia analizę psychologiczną, której autor poddaje wszystkie, nawet najbardziej błahe wydarzenia oraz działania bohaterów.
Świat przedstawiony jest przez narratora wypowiadającego się w pierwszej osobie, co pozwala go częściowo utożsamiać z autorem. W powieści brak jest chronologii wydarzeń, autor przedstawia je tak, jak pojawiały się w jego wspomnieniach. Stanowisko Prausta, który starał się charakteryzować postaci na podstawie ich zewnętrznych zachowań zbieżne jest z psychologiczną teorią behawioryzmu (od ang. behavior – zachować się).
Głównym tematem powieści Prausta jest czas. Zdaniem autora czas mija tylko pozornie, tak naprawdę czas stracony możemy odnaleźć i nadać mu zupełnie nowe znaczenie. O tym właśnie pisze w części Czas odnaleziony. Bohater wciąż ma w pamięci, jakby się wydawało błahe wydarzenia, które pobudzają wspomnienia, jak na przykład ciastka magdalenki, maczane w herbacie przypominają Marcelowi ciotkę Leonię. Postaci występujące w powieści są przeważnie autentyczne, są to bliskie osoby, przyjaciele i znajomi. Wspomina dom rodzinny, surowego i budzącego respekt ojca, którego zawsze się bał, łagodną, ukochaną matkę, której pocałunek na dobranoc, jak się okazuje był ważnym wydarzeniem dnia. Opisuje dzieje tragicznej miłości znajomego rodziny, znawcy sztuki, Karola Swanna do wielkiego damy Odety. Córką ich jest Gilberta, wielka miłość Marcela. Głównym celem Prausta było odtworzenie wszystkich tych doświadczeń w swojej powieści życia.