Jan Kochanowski – najwybitniejszy polski poeta okresu renesansu, tragik, prozaik, wielki humanista.
Urodził się w 1530 r. w Sycynie, w ziemi sandomierskiej. Pochodził ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej. Jego ojciec, Piotr, był właścicielem ziemskim. Naukę rozpoczął w szkole parafialnej w Zwoleniu, a w 1544 r. w wieku 14 lat zaczął uczęszczać nad Akademię Krakowską, na Wydział Nauk Wyzwolonych.
W latach 1551-52 korzystając z protekcji księcia Alberta przebywał w Królewcu studiując na tamtejszym uniwersytecie. W 1552 r. udał się w podróż do Włoch, gdzie przebywał z przerwami do 1559 r. Studiował na uniwersytecie w Padwie nauki filozoficzne.
Posiadł znakomitą znajomość literatury klasycznej. Z wielkim zapałem zaczął pisać najpierw po łacinie swoje pierwsze utwory – elegie miłosne. Poznał twórczość Petrarki i Dantego, co bardziej utwierdziło go w przekonaniu, że powinien pisać w języku ojczystym.
Wracając z Włoch do Polski Jan Kochanowski odwiedził Francję. W Paryżu poznał francuskiego poetę Pierre’a Ronsarda, który był propagatorem rozwoju poezji w języku narodowym. To pod jego wpływem decyduje się na twórczość w języku ojczystym.
W 1559 r. Jan Kochanowski wraca do kraju i przebywa na dworach możnych magnatów, m.in. Firlejów, Tarnowskich i u biskupa Myszkowskiego. Następnie zostaje sekretarzem króla Zygmunta Augusta, już jako znany autor pieśni, fraszek i utworów poetyckich. Był to okres, który obfitował w rozrywki i zabawy, spotkania z najwybitniejszymi ludźmi epoki. W 1567 r. towarzyszył Zygmuntowi Augustowi w jego podróży na Litwę, a w latach 1568-69 brał udział w obradach sejmu lubelskiego.
W 1571 r. rezygnuje z życia dworskiego, które już go nudziło, wraca do Czarnolasu, gdzie w 1575 r. żeni się z Dorotą Podlodowską. Żyjąc na wsi wiódł poeta spokojny żywot ziemiański, realizował swoiście pojmowany humanistyczny ideał szczęścia. Szczęśliwe, sielankowe życie w 1579 r. przerwała śmierć ukochanej córki, Urszulki, której poeta poświęcił cykl trenów. Wkrótce umarła także druga córka – Hanna.
W okresie czarnoleskim poeta nie zrezygnował z udziału w życiu społecznym i politycznym. Uczestniczył w zjeździe szlachty w Stężycy, wzywającej króla Walezego do powrotu. Pozostawał także w kontakcie z Janem Zamoyskim. Zmarł nagle w drodze na sejm w Lublinie w 1584 r. Na pogrzeb przybył król Stefan Batory i kanclerz Jan Zamojski.
Twórczość: jego twórczość można podzielić na trzy okresy:
- Okres studiów: Pieśń o potopie i drobne utwory poetyckie pisane w języku łacińskim
- Okres dworski: Zuzanna (1562) utwór epicki, Szlachty (1564-66) utwór epicki, Zgoda (1564) poemat dydaktyczny, Satyr albo dziki mąż (1564) poemat satyryczny
- Okres czarnoleski: Odprawa posłów greckich (1578) – dramat, Psałterz Dawidów (1579), Fraszki (1584) – Do fraszek, Do gór i lasów, O żywocie ludzkim, Na lipę, Na zdrowie; Pieśni (1586) – Pieśń świętojańska o Sobótce, Pieśń o spustoszeniu Podola, Chcemy sobie być radzi?; Treny (1580)