Sumerowie przywędrowali na południe Mezopotamii z górskich obszarów Żyznego Półksiężyca. Są oni twórcami pierwszej oryginalnej cywilizacji, która rozwijała się w IV i III tys. p.n.e.
Sumerowie nie stworzyli jednego państwa, a kilkanaście małych organizmów, które określamy mianem miast-państw (najważniejsze: Ur, Uruk, Lagasz, Eridu i Nippur).
Miasta te uformowały się wokół miejsc kultu religijnego, a granice między nimi wyznaczał zasięg sieci irygacyjnej, linia rzek, bagna lub pasma ziemi nieuprawnej.
Na czele miasta-państwa stał król, który miał władzę despotyczną.
Sumerowie uprawiali głównie zboża, daktyle i oliwki. Rozwnięta była hodowla zwierząt. Domy budowano często z suszonej cegły, rzadziej stosowano cegłę wypalaną.
Sumerowie położyli kres epoce kamienia robiąc postęp w metalurgii miedzi, w następnie wynajdując brąz. To oni wynaleźli pismo obrazkowe (piktograficzne). Ponadto stworzyli podstawy astronomii, matematyki i geometrii. Zapoczątkowali rozwój geografii, botaniki, zoologii, medycyny. Stworzyli literaturę (np. epos o Gilgameszu).
Religia Sumerów miała charakter politeistyczny. Każde miasto-państwo miało własny panteon bogów i swojego patrona. Ludzie wierzyli, że po śmierci człowiek trafia do krainy bez powrotu.
Cywilizacja sumeryjska uległa Akadom w XXIV w. p.n.e. W roku 2340 p.n.e. Sargon Wielki podbił Mezopotamię. W ten sposób połączył miata-państwa i utworzył imperium. Akadowie pielęgnowali jednak wynalazki sumeryjskie i wprowadzili swoje.
Sumerowie zniknęli z kart dziejów na przełomie III i II tys. p.n.e., w wyniku inwazji plemion semickich.