Obszar Bliskiego Wschodu w przeważającej masie zamieszkiwały ludy semickie: Akadowie, Amoryci i Aramejczycy (spokrewnieni z Hebrajczykami).
Fenicjanie zamieszkiwali wyberzeże śródziemnomorskie między Azją Mniejszą a Egiptem.
Sumerowie, wraz z Semitami, zamieszkiwali południową Mezopotamię.
W początkach II tys. p.n.e. na Bliskim Wschodzie pojawiły się nowe ludy – Indoeuropejczycy. Są oni protoplastami prawie wszystkich współczesnych narodów europejskich. Lud mówiący tym językiem uformował się w IV tys. p.n.e. prawdopodobnie w Europie Wschodniej, na stepach położonych na północ od Morza Czarnego.
Ok. 2000 r. p.n.e. Indoeuropejczycy rozpoczęli wielką wędrówkę. Część z nich ruszyła na południe Europy, część przez Kaukaz na Bliski Wschód, część w kierunku Wyżyny Irańskiej i dalej do Indii.
Wraz z szybkim rozwojem miast narodziła się cywilizacja, czyli suma osiągnięć technicznych i kulturowych (łac. miasto – civitas) jako wytwór społeczeństwa.
Rewolucja urbanistyczna, czyli przełom w dziejach cywilizacji, dokonał się w IV tys. p.n.e. Oznaczało to zupełnie nowy etap w dziejach – powstanie państw.
Państwo jest najwyższym etapem organizacji społeczeństwa. Powstało ono z potrzeb, jakie niosło ze sobą życie osiadłe.
W nowych państwach wykształciło się pojęcie władzy i znaczenia pewnych osób. Dokonała się w ten sposób hierarchizacja społeczeństwa, czyli jego zróżnicowanie. Zjawiskom tym towarzyszyły pogłębiające się podziały majątkowe.
Wraz z powstaniem państw wynaleziono pismo. Najwcześniej pojawiło się ono w Mezopotamii, co wiązało się z potrzebami rachunkowymi i administracyjnymi.
Zachowane pierwsze pismo nazywamy obrazkowym lub piktograficznym, bo każdy obrazek oznacza słowo.
Pismo ideograficzne, czyli pojęciowe, dało możliwość pełniejszego wyrażania myśli. Poszczególnym znakom nadano wartości fonetyczne, czyli dźwiękowe.
Najstarsze cywilizacje świata powstały w dorzeczach wielkich rzek. Mezopotamia – Eufrat i Tygrys, Egipt – Nil, w Azji Południowej nad Indusem, na Dalekim Wschodzie – Huang-ho.
Rzeki wylewając nawadniały tereny i urzyźniały glebę, ale też powodowały powodzie. Aby z nimi walczyć budnowa system irygacyjny.
Cywilizacja symeryjska powstała w II poł. IV tys. p.n.e. w poł. Mezopotamii.
Zasiedlenie doliny Nilu rozpoczęło się równocześnie z osadnictwem w Mezopotamii. Wylewy Nilu odbywały się regularnie, dlatego łatwo było je przewidzieć.
W dolinie Indusu cywilizacja ukształtowała się ok. połowy III tys. p.n.e. Najstarsze miasta – Mohendżo Daro i Harappa – liczyły 40 tys. mieszkańców. Istniały wodociągi i kanalizacja. Domy zaopatrzone były w bieżącą wodę. Upadek tej cywilizacji nastąpił ok. 1500 r. p.n.e.
Pierwsza cywilizacja na Dalekim Wschodzie uformowała się w dolnie Huang-ho. Utworzyła ją dynastia Szang, która objęła wpływami całe północne Chiny, na południu zaś sięgnęła rzeki Jangcy.