Tadeusz Różewicz – Ocalony – Interpretacja i analiza

Wiersz Tadeusza Różewicza Ocalony wyraża przeżycia i postawę pokolenia, które przeżyło wstrząs wywołany wojną. Nawiązuje do osobistych doświadczeń poety.

Podmiot liryczny rozpoczyna utwór od znamiennego stwierdzenia: Mam dwadzieścia cztery lata ocalałem prowadzony na rzeź. Jest to więc człowiek jeszcze młody, a niesie ze sobą cały bagaż doświadczeń wojennych. Tę informację dopełnia dalsza charakterystyka czasów pogardy, kiedy to człowieka tak się zabija jak zwierzę.

Jeśli można mówić o jakimkolwiek ocaleniu, to przede wszystkim fizycznym. Podmiot liryczny przeżył wojnę, ale jego psychika została zdruzgotana. Jest to więc tylko ocalenie pozorne.

W obliczu wojny utraciły sens dotychczas funkcjonujące pojęcia etyczne, rozpadł się świat wartości wywołany wojną. Cnota, występek, prawda i kłamstwo, męstwo i tchórzostwo okazały się pustymi wyrazami, bez żadnego znaczenia. Dowodem panującego chaosu w zakresie pojęć moralnych jest wreszcie stwierdzenie podmiotu lirycznego: Jednako waży cnota i występek widziałem człowieka, który był jeden występny i cnotliwy. Zostały zatracone jasne kryteria odróżniające dobro od zła, nie można już osądzić ludzi w sposób jednoznaczny.

W dalszej części wiersza wyznaje, że szuka nauczyciela i mistrza, który oddzieli światło od ciemności. W obliczu takiej ruiny zasad i pojęć etycznych trzeba na nowo stwarzać świat, trzeba na nowo nazwać rzeczy i pojęcia, czyli tworzyć nowe normy moralne we współczesnym świecie.

Budowa: wiersz składa się z 7 zwrotek. Jest to wiersz biały, bezrymowy.

Środki artystyczne: urzeczowienie – furgony porąbanych ludzi; stylizacja biblijna – Szukam nauczyciela i mistrza; prozaizacja języka poetyckiego – Mam dwadzieścia cztery lata ocalałem prowadzony na rzeź.