Charakterystyka Cezarego Baryki:
Cezary Baryka to główny bohater powieści Stefana Żeromskiego Przedwiośnie. Jest on reprezentantem całego ówczesnego młodego pokolenia, które będzie budować nową Polskę. Bohater przeżywa głęboki dramat ideowy, usilnie poszukuje właściwej drogi, słusznej idei, której mógłby slużyć.
Dojrzewanie Cezarego sprawia, że jego osobowość i charakter zmieniają się w trakcie akcji. Początkowo, zwłaszcza w chwili wybuchu rewolucji w Baku poznajemy go jako młodego, zbuntowanego człowieka, przyjmującego z wielkim entuzjazmem wydarzenia rewolucyjne. Rewolucja oznacza dla niego wolność, bezkarność, nie wypełnianie codziennych obowiązków. Nie słucha się matki, przestaje chodzić do szkoły po celowym znieważeniu dyrektora. Jest zafascynowany ideologią bolszewicką, popiera hasła głoszone przez rewolucjonistów. Jego zdaniem rewolucja jest koniecznością, gdyż pokrzywdzeni ludzie mają prawo wystąpić przeciw krzywdzicielom. Jest to dla niego okres chuligaństwa i swawoli, wymknął się spod kontroli matki. Nie dostrzega jej bezgranicznego poświęcenia, wyjazdów na wieś po mąkę, by miał co jeść.
Dopiero śmierć matki, która skazana na roboty publiczne umiera z wycieńczenia oraz fakt kradzieży jej obrączki odciętej razem z palcem powodują przełom w sposobie jego myślenia. Zaczyna stopniowo dostrzegać zło, jakie niesie ze sobą rewolucja. Jeszcze bardziej uświadamia sobie okrucieństwo rewolucji, gdy zmuszony do grzebania zwłok, obserwuje ciało pięknej i młodej Ormianki, będącej jedną z niewinnych ofiar bestijalskich rzezi, jakie dokonano w Baku. Doznaje szoku widząc ogrom zbrodni i niesprawiedliwości, jakie niesie ze sobą komunizm.
Z tego marazmu i samotności wyrywa go ojciec powracający z frontu. Jest mu bliski, jak nigdy dotąd. Teraz zaczyna doceniać wartość więzi rodzinnych. Dzięki namowom ojca wyruszają w podróż do wolnej ojczyzny. Jest to kolejny etap dojrzewania bohatera. Chory ojciec umiera w czasie podróży, lecz wcześniej opowiada Cezaremu o masowej produkcji w Polsce szklanych domów. Po przekroczeniu granicy młody Baryka konfrontuje opowieści ojca o idealnej Polsce z rzeczywistością, która wygląda zupełnie inaczej.
Cezary czuje się rozczarowany. Bierze udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. Nie jest to jednak przejaw głębokiego patriotyzmu, ale próba odnalezienia się w nowej sytuacji. Jest dzielnym żołnierzem, ale najważniejsze jest to, że w końcu poczuł się Polakiem. Zaprzyjaźnia się z bogatym ziemianinem Hipolitem Wielosławskim, któremu uratował życie. Zostaje zaproszony do jego majątku w Nawłoci. Tutaj ma doskonałą okazję obserwować życie polskiej arystokracji wypełnione zabawami, harmonijne, spokojne, z dala od wszelkich niepokojów. Z kolei mieszkając na Chłodku może przypatrywać się, w jakich warunkach żyją ciężko pracujący chłopi. Cezary mając za sobą tragiczne doświadczenia związane z rewolucją w Baku, dziwi się ślepej uległości służby nawłockiej i chłopów. Podejrzewa, że w końcu mogą się oni zbuntować przeciwko swoim panom nieczułym na ich dolę.
Bohatera drażni ogrom krzywdy i niesprawiedliwości społecznej w państwie polskim. Pomimo romansu z piękną, młodą wdową Laurą, która bez reszty zawładnęła jego sercem, nie chce dać się wciągnąć na dłużej w atmosferę egoizmu społecznego warstw posiadających. Opuszcza Nawłoć, wraca do Warszawy, by dokonać wyboru właściwej drogi życiowej, która byłaby jednocześnie służbą dla ojczyzny. Może wybrać jedną z dwóch przeciwstawnych idei – powolne reformy Szymona Gajowca lub rewolucję społeczną Antoniego Lulka. Lecz Cezary jest z pewnością człowiekiem inteligentnym, nie przyjmuje każdej argumentacji, posiada zdolność analizy faktów i zdarzeń. Doświadczenia w Baku zmieniły jego stosunek do rewolucji na krytyczny. Uważa także, że na powolne reformy Polska nie ma czasu. Marzył, aby nowo powstała Polska była ojczyzną wszystkich Polaków. Jego samotny marsz na czele robotniczej manifestacji zmierzającej na Belweder nie dowodzi zmiany jego poglądów, raczej niezgody na panujące w Polsce zło.