Średniowiecze – podstawowe pojęcia i terminy literackie

Podstawowe pojęcia i terminy literackie w średniowieczu:

– archaizm – element językowy pochodzący z minionej epoki historycznej, który został zastąpiony nowszym i na stałe wszedł do powszechnego użytku

– literatura parenetyczna – literatura dydaktyczna ukazująca wzorce osobowe; zachęca do naśladowania

– hagiografia – teksty o życiu świętych

– eschatologia – nauka o rzeczach ostatecznych

– suzeren – w średniowiecznych stosunkach lennych senior stojący na szczycie hierarchii feudalnej w państwie, monarcha

– mirakle – dramaty o życiu i męczeństwie świętych

– scholastyka – główny kierunek filozofii średniowiecznej, dążącej do rozumowego udowodnienia dogmatów religijnych

– bulla – urzędowy dokument papieski wydawany w sprawach wielkiej wagi

– historiografia – dział piśmiennictwa obejmujący gatunki o treściach historycznych

– asceza – wstrzemięźliwość, unikanie uciech życiowych, umartwianie się w celu osiągnięcia doskonałości

– asceta – człowiek, który wyrzeka się przyjemności i dóbr ziemskich, celowo umartwia się, aby zasłużyć na życie w niebie

– ars vivendi – sztuka życia

– ars moriendi – sztuka umierania

– romans dworski – utwór o wykwintnym stylu, przedstawiający przygody i miłosne przeżycia rycerzy, którzy kochają i cierpią dla wybranej damy

– retardacja – spowolnienie akcji

– Pasja – utwory przedstawiające mękę Jezusa oparte na tekstach ewangelistów

– tercyna – strofa złożona z 3 wersów, powiązana układem rymów ze zwrotką następną – wers środkowy rymuje się z 1 i ostatnim wersem kolejnej strofy

– franciszkanizm – filozofia wywodząca się od św. Franciszka z Asyżu, głosząca radość życia, dostrzeganie we wszystkim co nas otacza działania Boga, kochanie każdego istnienia

– mistycyzm – teoria, według której obcowanie z Bogiem jest najlepszym, a nawet jedynym środkiem poznania prawdy

– wagant – średniowieczny kleryk lub żak tworzący najczęściej anonimowo utwory po łacinie (często nieprzyzwoite) i prowokujący swym swobodnym stylem życia

– plankt – czyli płacz

– dantejskie sceny – zdarzenia straszne, budzące grozę, wstrząsające

– chansons de geste – pieśni o czynie (Pieśń o Rolandzie)

– danse macabre – taniec śmierci

– groteska – literacka postać komizmu, ukazanie rzeczywistości w sposó fantastyczny, zdeformowany i karykaturalnie przejaskrawiony; cechuje ją ostra dysharmonia form i zasad konstrukcji

– alegoria – w literaturze i sztuce obraz mający poza znaczeniem dosłownym określony sens symboliczny, wyobraża zwykle pojęcie oderwane