Piotr Skarga – Kazanie wtórne (drugie) – O miłości ku ojczyźnie

Kazanie wtóre Piotra Skargi O miłości ku ojczyźnie mówi o braku miłości ojczyzny.

Piotr Skarga zwraca się do szlachty, jako do ludzi świadomych i mądrych, którzy przede wszystkim winni dostrzegać wszelkie słabości i zagrożenia państwa. Wylicza sześć chorób, które gnębią organizm Polski. Są to: brak miłości ojczyzny, brak zgody politycznej, tolerowanie herezji w kraju, osłabienie władzy królewskiej, niesprawiedliwe prawa i brak praworządności oraz niekarność grzechów jawnych.

W sposób sugestywny i wzruszający mówi Piotr Skarga o swej własnej miłości do ojczyzny, która jest świętym obowiązkiem każdego człowieka.

Ojczyznę porównuje autor do matki, która wydała wszystkich obywateli i daje im dobrodziejstwa takie jak: możliwość wyznawania wiary katolickiej, władzę królewską i dobrobyt materialny, za to należy się jej cześć i szacunek. Z niezwykłą wręcz życzliwością domaga się, aby miłość do ojczyzny była całkowicie bezinteresowna, aby każdy obywatel kochał ją dla niej samej, nawet wtedy, gdy ojczyzna nie docenia jego wiernej służby.

Atak swój mówca kieruje przeciwko szlachcie, która dbając jedynie o swe własne korzyści i potęgę swych rodów prowadzi do zguby ojczyzny. Jednocześnie ostrzega, że upadek ojczyzny, o której interesy nikt nie dba jest równoznaczny z klęską jej obywateli. Skarga wprowadza motyw tonącego okrętu, z którym na dno idą wszyscy jego pasażerowie: Gdy okręt tonie, a wiatry go przewracają, głupi tłomoczki i skrzynki swoje opatruje i na nich leży, a do obrony okrętu nie idzie (…) Gdy się z okrętem źle dzieje, gdy dziur jego nie zatykamy, gdy wody z niego nie wylewamy (…) zatonie i z nim my sami poginiemy. Pod postacią okrętu kryje się obraz Rzeczypospolitej, będącej w sytuacji zagrożenia.

Skarga przepowiada, że rozprzestrzenienie się chorób może spowodować upadek Rzeczypospolitej. O jego mądrość i przenikliwości świadczy fakt, że w niecałe dwieście lat Polska zniknęła z mapy Europy.