Najdawniejsze zabytki piśmiennictwa polskiego

1. IX w. n.e., tzw. Geograf bawarski tworzy tekst łaciński zawierający polskie nazwy plemion, zamieszkujące obszary państwa polskiego. 

2. X w. Dagome iudex – teksty łaciński dotyczące oddania państwa pod opiekę papieża przez Mieszka I. Pierwszy dokument państwowy. Zawierał nazwy polskich miast: Kraków, Gniezno, Szczecin, Prusowie, Rusowie.

3. Początek XI w. Kronika Thietmara – opisuje wojny polsko-niemieckie. Zawiera nazwy plemion, np. Ślęzanie; grodów: Głogów, Krosno, Wrocław; rzek: Odra, Bóbr oraz osób: Bolesław Chrobry

4. XII w. Bulla gnieźnieńska – tekst łac. sporządzony najprawdopodobniej w Gnieźnie na prośnę arcybiskupa Jakuba dla Papieża Inocentego II – zawiera 410 polski nazw miejscowych i osobowych, stanowiąc tym samym najstarsze, tak obszerne źródło dziejów języka polskiego

5. 1155 r. Bulla wrocławska – tekst łac. zawierający ok. 80 polskich nazw własnych, osobowych i miejscowych z terenów śląska

6. 1270 r. Księga Henrykowska – tekst łac. autorstwa opata cystersów z Henrykowa na Śląsku, Ojca Piotra opisujący dzieje klasztoru i jego majątek

7. XI-XII w. Bogurodzica – znana w odpisie z XV w. – prawdopodobnie najstarszy zabytek j. polskiego w całości napisany polszczyzną. Pierwszy hymn Polski, śpiewany pod Grunwaldem i Warną. Arcydzieło polskiej, średniowiecznej poezji

8. koniec XII w. Kazania świętokrzyskie – teksty polsko-łacińskie. Pierwszy polski utwór prozatorski. Odpis z poł. XIV w. odnaleziony pod koniec IX w. w bibliotece w Petersburgu, dokument w postaci pasków pergaminu użytych do oprawy innego łac. dokumentu przechowywanego przez Benedyktynów. Połączone paski pergaminu tworzą jedno, całe, kompletne kazanie i fragmenty pięciu innych kazań

9. XIV w. roty sądowe – jest to najstarszy zabytek polskiego języka potocznego, teksty zeznań stron i świadków, składane pod przysięgą w czasie rozpraw sądowych w Małopolsce i Wielkopolsce

10. XIV-XV w. Psałterz floriański – zbiór psalmów. Sporządzony najprawdopodobniej dla królowej Jadwigi. Zawiera teksty w języku polskim, niemieckim i łacińskim

11. początek XV w.  kazania Gnieźnieńskie – zbiór dziesięciu kazań polskich i 95-ciu łacińskich przechowywanych w bibliotece katedralnej w Gnieźnie. Ich autorem był najprawdopodobniej ks. Łukasz, profesor i rektor Akademii Krakowskiej

12. I poł. XV w. Wiersz o chlebowym stole lub Wiersz o zachowaniu się przy stole Przecława Słoty

13. 1454 r. legenda o św. Aleksym – wierszowany tekst o dużej wartości artystycznej

14. 1455 r. Biblia Królowej Zofii – pierwszy polski przekład Biblii, wykazany na zlecenie czwartej żony Władysława Jagiełło. Dwutomowy przekład miał kilku autorów

15. 1463 r. Rozmowy mistrza Polikarpa ze śmiercią – utwór wierszowany, zapewne przeróbka pierwowzoru łacińskiego, jednak pod względem artystycznym znacznie przewyższający oryginał

16. 1483 r. Satyra na leniwych chłopów – utwór wierszowany będący świadectwem sprzeczności międzystanowych

17. lata 80. XV w. wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego

18. koniec XV w. Posłuchajcie bracia Miła – pieśń Maryjna – arcydzieło pod względem językowym i stylistycznym

19. przełom XV-XVI w. – Psałterz puławski – drugi po Psałterzu floriańskim zachowany przekład psalmów Dawida

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.