Kodeks Hammurabiego to trzeci najstarszy kodeks świata, który do dnia dzisiejszego uznawany jest za największe życiowe osiągnięcie babilońskiego władcy – Hammurabiego. Był on wyrazem dążenia króla do ujednolicenia praw zwyczajowych, zróżnicowanych etnicznie.
Kodeks ten dotyczył prawa karnego, prywatnego oraz procesowego. Co ciekawe, miał on równocześnie charakter kazuistyczny. System kar oparty był na zasadzie talionu i tzw. karach odzwierciedlających (np. za uderzenie ojca odcinano synowi rękę, którą uderzył). Prawo talionu najpełniej oddaje słynna maksyma oko za oko, ząb za ząb. Jej treść wprowadzała reguły, mające regulować stosunki międzyludzkie, ale również stosunki na szczeblu władca-poddany. Prawa te uznawały za czyn sprawiedliwy taki, który odzwierciedlałby wyrządzoną krzywdę. Na pierwszy rzut oka był to system sprawiedliwy. Wydawałoby się, że każdy człowiek podlega jednakowemu prawu. Jednak czy na pewno?
Jak się okazuje po głębszej analizie, rzeczywistość była inna. W Babilonii bowiem istniał podział społeczeństwa. Na szczycie drabiny znajdowali się wolni obywatele (Awilumi), poniżej ludność bez praw obywatelskich (Muszkeni), a na końcu niewolnicy (Warumi). Wśród wolnych obywateli możemy wyróżnić możnych i ludzi uprzywilejowanych. O wielkości kar decydowała więc przynależność do danego stanu, co z pewnością można zaliczyć do dużego mankamentu słynnego kodeksu.
Prawo obowiązywało zatem tą część ludności, która z jakichś przyczyn nie należała do grona ludzi uprzywilejowanych. Sprawiedliwa kara natomiast nigdy nie spotkała tych, którzy mieli jakieś przywileje w państwie. W takim przypadku decydowała więc stronniczość podmiotów wykonujących te prawa. I tak np. jeśli niewolnik wydłubał oko osobie z wyższej warstwy społecznej – jemu także wydłubywano oko. Natomiast jeśli czynu takiego dokonała osoba wyżej postawiona nad niewolnikiem wówczas jedynie musiała zapłacić grzywnę.
Uważam, że kodeks Hammurabiego był niezwykle ważnym i wielkim osiągnięciem Babilonii. Należy jednak pamiętać, że całkowita sprawedliwość nie została nigdy osiągnięta w wyniku podziału społeczeństwa na stany.