Wiersz Marii Konopnickiej A jak poszedł król na wojnę przedstawia losy króla i prostego chłopa Stacha, którzy wyruszyli na wojnę.
Maria Konopnicka ukazuje ogromną niesprawiedliwość w traktowaniu życia ludzkiego. Gdy król wyruszał na wojnę grały mu trąby zbrojne, było to niezwykle ważne wydarzenie. Prostego chłopa Stacha żegnała jedynie przyroda, odchodził cicho i skromnie: A jak poszedł król na wojnę, grały jemu surmy zbrojne (…) A jak poszedł Stach na boje, Zaszumiały jasne zdroje.
Król na wojnie może czuć się bezpiecznie, nic mu złego nie grozi, a dodatkowo może zdobyć sławę i zaszczyty. Zaś Stach idzie na wojnę, bo musi, pomimo że przeczuwa własną śmierć. Taka niesprawiedliwość trwa od wieków. Możni tego świata bogacą się i zdobywają chwałę, wykorzystując najuboższych, poświęcających swoje życie, gdyż na wojnie najgęściej giną chłopy. Stach poległ, współczuje mu tylko przyroda Dzwoniły mu przez dąbrowę Te dzwoneczki, te liliowe….
Wiersz ten można traktować jako protest autorki przeciwko rażącej niesprawiedliwości społecznej. Każde bowiem życie jest cenne i każdemu człowiekowi, bez względu na pochodzenie, należy się szacunek.
Budowa: wiersz zbudowany jest z sześciu, 4-wersowych zwrotek. Rymy parzyste żeńskie.
Środki artystyczne: epitety – surmy zbrojne, surmy złote, jasne zdroje, zorze złota, krzyż wioskowy; personifikacja – Dzwoniły mu (…) Te dzwoneczki, te liliowe…; porównania – Lud się wali jak snopy.