Literatura wojny i okupacji – Literatura współczesna – Charakterystyka ogólna

Dzieje literatury polskiej w okresie II wojny światowej były ściśle związane z tragiczną sytuacją narodu polskiego, znajdującego się pod okupacją hitlerowską, a więc obejmują lata 1939-45.

Okres ten rozpoczyna dzień wybuchu wojny, to jest 1 września 1939 r., zaś kończy wyzwolenie kraju spod okupacji hitlerowskiej – na wschodzie jest to 1944 r., zaś na pozostałych ziemiach Polski 1945 r. Zniszczeniu uległy główne ośrodki życia kulturalnego – Warszawa, Kraków, Lwów, Wilno.

Wielu wybitnych poetów i pisarzy po klęsce wrześniowej schroniło się na Wschodzie Europy m.in. we Lwowie, część wyemigrowała na Zachód. Wśród emigrantów znajdowali się tacy wybitni poeci i pisarze jak: Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Witold Gombrowicz, Ksawery Pruszyński, Kazimierz Wierzyński, Jan Lechoń. Ogromna część twórców zdecydowała się pozostać w kraju, wśród nich: Leopold Staff, Zofia Nałkowska, Maria Dąbrowska, Jarosław Iwaszkiewicz, Czesław Miłosz, Tadeusz Gajcy, Krzysztof Kamil Baczyński.

Oficjalnie życie literackie w okupowanej Polsce nie istniało, ponieważ nie było legalnie działających wydawnictw ani czasopism kulturalnych. Na terenach przyłączonych do Niemiec nie było polskich szkół, wszystkie wyższe uczelnie także zostały zamknięte. Mimo aresztowań, prześladowań i hitlerowskiego terroru życie literackie i kulturalne zaczęło się odradzać w warunkach konspiracji. Zaczęto nauczać tajnie, drukowano i kolportowano książki i czasopisma. Utwory poetów, które powstawały w okresie okupacji krążyły z rąk do rąk, podtrzymywały naród na duchu, dawały nadzieję na upragnioną wolność. Literatura tego okresu stała się wiernym świadectwem przeżyć całego narodu.