Tematem wiersza Józefa Czechowicza Na wsi jest obraz wsi. Podmiot liryczny to osoba kochająca wieś, zachwycająca się pejzażem wieczornej wiejskiej sielanki.
W pierwszych wersach wiersza poeta oposuje popołudnie na wsi: popłudnia wiejskie grzeją żytem. Mówi o poczucie ciepła, o wrażeniach zapachowych: siano pachnie. Z wiersza wyłania się arkadyjska wizja świata, pełne uroku krajobrazy przyrody wiejskiej: domy przypominające rzekę, pachnące siano, polne drogi z krzyżami, zmierzch. Gdy na wsi nastaje wieczór bydło wraca z łąki do domostw, a ludzie spieszą do kościoła na nieszpory.
Wieś jest miejscem, gdzie można znaleźć spokój, poczucie równowagi, ciepła i bezpieczeństwa. Spokój i pogodę wsi podkreśla kolorystyka obrazu poetyckiego: życie-pola-złotolite, Księżyc idzie srebrne chusty prać. Na wsi panuje odwieczny porządek, a zarazem codzienność i zwyczajność. Sielankowy obraz wiejskiej przestrzeni pozwala jej mieszkańcom czuć się szczęśliwymi. Nocą na wsi jest cicho i spokojnie, tylko świerszczyki świergocą w stogach. Lecz podmiot liryczny stawia pytanie: czegóż się bać, wyraża tym samym obawę przed złem, które niewiadomo gdzie jest, ale wciąż gdzieś się skrada. Ale to owo coś istnieje tylko w jego odczuciu.
Budowa: wiersz zbudowany jest z 4-zwrotek, 4 i 5-wersowych. Występują rymy nieregulowane.