Tren IX Kochanowskiego Jana ukazuje załamanie się renesansowego poglądu na świat autora. Ten tren i dwa kolejne są kulminacyjnym punktem bólu Kochanowskiego. Z ogromną goryczą atakuje mądrość, której tak hołdował przez całe życie.
Początek utworu to ironiczna apostrofa: Kupił by cię, Mądrości, za drogie pieniądze. Podmiot liryczny upersonifikuje mądrość, wychwala ją.
Przez całe życie ją poszukiwał, jednakże w obliczu śmierci dziecka na nic mu się nie zdała. Zwątpił w to, w co wierzył przez całe życie. Wszelkie recepty filozoficzne i teoretyczne mądrości okazały się niewystarczające, runęły w gruzy.
Kochanowski porównuje swoje życie do mozolnej wspinaczki po stopniach do mądrości, wiedzy, która okazała się jednak daremna, bo w cierpieniu został zrównany z innymi ludźmi: Terazem nagle z stopniów ostatnich zrzucony, I między insze, jeden z wiela policzony.
Budowa: brak podziału na strofy, jest to wiersz ciągły. Środki artystyczne: apostrofa – Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze; personifikacja – Jednaką myśl tak w szczęściu, jako i w żałobie Zawżdy niesiesz, mieszysz, stoisz; metafora – … którym lata swoje Na tym strawił, żebych był ujrzał progi twoje!; przerzutnie – Ty bogactwa nie złotem, nie skarby wielkiemi, ale dosytem mierzysz i przyrodzonemi Potrzebami.