Tadeusz – bohater tytułowy. Dwudziestoletni młodzieniec, syn Jacka Soplicy, bratanek Sędziego. Przybył do Soplicowa z Wilna, gdzie się uczył. Jego matka zmarła, gdy był małym dzieckiem. Nosi imię po Tadeuszu Kościuszce. Oficjalnie jego opiekunem jest Sędzia, w rzeczywistości to ojciec kieruje losami syna. Po ojcu Tadeusz odziedziczył porywczy temperament. Przyjechawszy do Soplicowa, poznaje idyllę szlacheckiego życia, uczestniczy w ucztach i polowaniach. Jest dość naiwny, łatwowierny, nie zna się na kobietach. Przeżywa rozterki uczuciowe – fascynuje się Telimeną, która sprytnie wykorzystuje naiwność młodego Soplicy i uwodzi go. Zauroczony jest Zosią, której wcześniej nie dostrzegł i zakochuje się w niej ze wzajemnością.Tadeusz był wychowywany w duchu politycznym i miłości do ojczyzny, dlatego zna doskonale bohaterów narodowych, orientuje się w historii swego kraju, jest przywiązany do tradycji narodowych i Soplicowa ostoi polskości.
Z pobudek patriotycznych bohater bez wahania wstępuje do wojska i walczy o wolną ojczyznę. W dniu zaręczyn z Zosią uwłaszcza chłopów – zwalnia ich z poddaństwa i nadaje im ziemię.
Sędzia Soplica – młodszy brat Jacka Soplicy, urodzony około 1776 r. Pochodzi ze średniej szlachty. Właściciel Soplicowa jest kawalerem, mimo iż w młodości planował poślubić córkę Wojskiego, dziewczyna jednak niespodziewanie zmarła. Jest gospodarzem dworu, spadkobiercą rodu Sopliców, opiekunem Tadeusza. Jest strażnikiem etykiety i mistrzem ceremonii. Kultywuje stare tradycje, jest przywiązany do porządku, mówi Tym ładem domy i narody słyną, z jego upadkiem domy i narody giną. Rząd Targowicy nadał mu dobra po Horeszkach, co stanowi plamę na historii rodu, liczy, że gdy nadejdą wojska napoleońskie to ją zmaże. Jest gotowy wziąć udział w powstaniu, mówi: Szabel nam nie zabraknie, szlachta na koń wsiędzie. Ja z synowcem na czele i – jakoś to będzie.
Raczej nie opuszcza Soplicowa, nie jest obyty w świecie. Wiadomości z zewnątrz przynosi mu ksiądz Robak, z którym często dobywa tajne rozmowy. Cieszy się wśród okolicznej szlachty autorytetem i poważaniem. Sprawuje urząd sędziego.
Jest także wzorowym gospodarzem, dziedzicznym majątkiem zarządzał mądrze, dbał o dom – małą ojczyznę, w której każdy czuje się bezpiecznie. Życie Sędziego to świadectwo harmonii człowieka z naturą i zgody z zasadami prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa. Bywa porywczy i nieustępliwy.
Telimena – daleka krewna Zosi i przyjaciółka Sędziego. Piękna kobieta, ale już starzejąca się. Raczej jest wdową, skoro planuje małżeństwo po raz drugi. Jest opiekunką Zosi i obie mieszkają w Soplicowie. Kilka lat spędziła w Petersburgu, jest dość obyta w arystokratycznych środowiskach. To wielbicielka cudzoziemszczyzny, lubiąca się stroić kobietka, żywi bezkrytyczny kult dla rosyjskiej arystokracji. Chlubi się swymi znajomościami z urzędnikami carskimi.
Pod jej wrażeniem jest na początku Tadeusz, który w dzień po przyjeździe do Soplicowa otrzymuje od Telimeny kluczyk do jej sypialni. W jego oczach jest anielsko pięknym zjawiskiem, pozostali goście nie zwracają na nią szczególnej uwagi. Osiągnęła średni wiek i spieszy się z zamążpójściem. Wiąże swe nadzieje z o wiele młodszym od niej Tadeuszem, potem obiektem jej uczuć zostaje Hrabia, zamieniony z konieczności na Rejenta, który może zostać jej mężem jeśli będzie się ubierał według mody francuskiej.
Zosia – jest córką Ewy i wnuczką Stolnika Horeszki. Jej mata zmarła na Syberii. Jacek polecił bratu zająć się osieroconym dzieckiem. Zosia ma 14 lat. Opiekuje się nią Telimena. Przed dwoma laty obie zjechały do Soplicowa z Petersburga. Zosia zajmuje się drobiem i ogrodem, opiekuje się chłopskimi dziećmi. Ma typowo słowiańską urodę – jasne włosy, niebieskie oczy. Jest delikatna, pełna wdzięku, wesoła i pogodna. Pod fachową opieką Telimeny Zosia dopiero wkracza na salony. Jak na swój młody wiek jest bardzo rozsądna i opanowana. Mieszkańcy Soplicowa bardzo ją lubią – jest ulubienicą starego Jankiela. Całym sercem odwzajemnia uczucie Tadeusza.
Hrabia Horeszko – daleki krewny Horeszków, sąsiad Soplicy. Ma około 25 lat, jest dość zamożny. W minionych latach wiele podróżował po Europie. Jest zapatrzony w obce wzorce. Nie nosi stroju polskiego, lecz angielski surdut, biały, długi. Nie ukrywa swej fascynacji cudzoziemszczyzną. Nie docenia piękna ojczystej przyrody, z zachwytem wspomina lazurowy błękit włoskiego nieba. Poznając tragiczne dzieje Jacka i Ewy dziwi się, że takie romantyczne historie zdarzają się nie tylko w Anglii, lecz także w Polsce. Pragnie odzyskać zamek Horeszków wówczas, kiedy okazuje się, że są to tylko romantyczne ruiny.
Wojski Hreczecha – daleki krewny i przyjaciel Sędziego. Na starość osiadł w Soplicowie ze swoją córką Teklą. Niedoszły teść Sędziego, odpowiedzialny za organizację szlacheckich rozrywek: biesiad, zabaw i polowań. Był niedoścignionym mistrzem w grze na rogu. Umiał wydobyć dźwięki, które ilustrowały cały przebieg polowania – pobudki, szczekanie psów oraz strzały. W piękny poetycki sposób opisuje poeta rozchodzące się po lesie echo i jego stopniowe zanikanie: Tu przerwał, lecz róg trzymał; wszystkim się zdawało Że Wojski wciąż gra jeszcze, a to echo grało.
W dawnej Polsce Wojski był prawnym opiekunem kobiet i dzieci podczas pospolitego ruszenia.
Woźny Protazy Brzechalski – to emerytowany woźny trybunalski. Roznosił pozwy, wywoływał sprawy na wokandę, wzywał świadków w czasie rozprawy. Cieszył się zaufaniem Sędziego i na stare lata osiadł w jego domu.
Stolnik Horeszko – był reprezentantem bogatej szlachty. Dumny i zarozumiały magnat, właściciel ogromnych dóbr ziemskich, najważniejsza osoba w powiecie. Na jego zamku często odbywały się uczty, bale, polowania, sejmy i sejmiki powiatowe. U niego szlachta szukała pomocy i protekcji. Z kolei magnat także zabiegał o względy drobniejszej szlachty, chcąc sobie zjednać ich życzliwość, bowiem od głosów szlachty oddanych na sejmikach zależało wiele. Popierał Konstytucję 3-Maja i reformy przez nią wprowadzone. Jest gotowy dla dobra kraju zrezygnować z części praw i przywilejów, jakie miał do tej pory.
Miał bardzo trudny charakter. Był zimny, wyrachowany i zbyt dumny. Ludzie tolerował na swoim zamku, dopóki byli mu potrzebni. Miał córkę Ewę, która ze wzajemnością zakochała się w Jacku Soplicy. Jednak nie zgodził się na ich ślub, w ten sposób unieszczęśliwił ich oboje. Został zastrzelony przez Jacka Soplicę.
Klucznik Gerwazy Rębajło – był sługą Stolnika Horeszki, wróg rodu Sopliców. Poprzysiągł zemstę na Soplicach za tragedię rodziny jego pana. Jest mściwy, uparty i bezwzględny. Przez dwadzieścia lat żył w nienawiści do Sopliców, by w końcu dokonać zajazdu na dwór. Jego nieodłącznym atrybutem jest słynny na każdym sejmie, targu i sejmiku Scyzoryk – olbrzymich rozmiarów szabla. Ostatecznie przebaczył Jackowi Soplicy – mordercy Stolnika.
Podkomorzy – stary znajomy i przyjaciel Sędziego, jego ojciec był wojewodą nowogrodzkim. Jest w środowisku szlacheckim autorytetem. Urząd podkomorzego był niegdyś bardzo ważny. Wiązały się z nim kompetencje sądowe, szczególnie rozsądzanie sporów granicznych. Podkomorzy przyjechał do Soplicowa, by rozsądzić spór o zamek między rodziną Sopliców i Horeszków. Miał duże córki.
Rejent Bolesta – znajomy Sędziego, urzędnik przy sądzie ziemskim. Zapalony myśliwy, właściciel Kusego. Człowiek bardzo porywczy i gwałtowny. Toczy nieustannie spór z Asesorem, czyli chart jest lepszy. W finale powieści szczęśliwy narzeczony Telimeny.
Asesor – znajomy Sędziego, zarządzał policją ziemską powiatu. Najczęściej był wybierany przez obywateli, więc musiał się cieszyć ich szacunkiem i poważaniem. Podobnie jak Rejent był zapalonym myśliwym, właściciel Sokoła. Zaręczył się z Teklą Hreczeszanką.
Jankiel – stary Żyd, właściciel dwóch karczem, patriota, emisariusz napoleoński, wspomaga Robaka w przygotowaniach do powstania. Człowiek ogólnie lubiany i poważany wśród okolicznej szlachty. Jest mistrzem gry na cymbałach, jego patriotyczny koncert na zaręczynach Zosi i Tadeusza należy do najpiękniejszych fragmentów poematu.
Maciej Dobrzyński – najstarszy z rodu. Jest odważny i szlachetny, cechuje go wielka mądrość życiowa. Stał na czele zaścianka, cieszył się poważaniem wśród swoich. Znał się doskonale na gospodarstwie, umiał przyrządza lekarstwa z ziół, jego rady były zawsze mądre i dobre. To właśnie Maciek nad Maćkami, jak go nazywano, jest obok Jacka Soplicy przykładem wielkiego patrioty, nieprzejednany wróg Rosjan, który tam szedł, gdzie Ojczyzny dobro upatrywał. Nazywano go Kurkiem na Kościele gdyż zmieniał często poglądy polityczne.
Major Plut – Polak, który służył w rosyjskiej armii, komendant batalionu jegrów stacjonujących w pobliżu Soplicowa. Uwięziony po bitwie, został dla dobra publicznego zabity przez Gerwazego.
Rykow – Rosjanin, kapitan, służbista. Uważa się za przyjaciela Polaków, rozumie ich i mimo iż walczył przeciwko nim w czasie soplicowskiej bitwy, podpowiada jej uczestnikom, jak mają postąpić, by uniknąć kary.