Adam Mickiewicz – Dziady cz. III – Mesjanizm. Widzenie księdza Piotra. Ciemiężcy i ciemiężyciele.

Największym przesłaniem III cz. Dziadów Adama Mickiewicza jest idea mesjanizmu. Mesjanizm to porównanie cierpień Polski do cierpienia Jezusa. Istota mesjanizmu zawarta jest w przekonaniu o niezwykłym posłannictwie wybranego narodu polskiego do zbawienia ludzkości i wyznaczenia mu roli Mesjasza Narodów, cierpiącego niewinnie dla odkupienia wszystkich krajów. Lata 1795-1831 określane były bowiem drogą krzyżową Polski. Gdy więc cierpienia się wypełnią, Polska tak jak Chrystus zmartwychwstanie, odzyska wolność i przyniesie ją innym ciemiężonym narodom.

Nosicielem największego przesłania Dziadów czyli idei mesjanizmu, staje się ksiądz Piotr, ukazany w scenie Widzenia księdza Piotra. Pokora księdza otwiera mu drogę do wizji, w której Polska zostaje przedstawiona jako Chrystus narodów.

Widzenie wypełniają obrazy martyrologii narodu polskiego, a więc męczeństwo młodzieży polskiej oraz zesłańców wywożonych na Syberię, kończy zaś przepowiednią zmartwychwstania.

Jednak zanim to nastąpi ukazana jest symboliczna scena ukrzyżowania Polski, w którym istotną rolę odgrywają kraje europejskie. Za pomocą symboli z Pisma Świętego III cz. Dziadów objaśnia sens historii. Rolę Heroda w tym akcie ukrzyżowania Polski pełni car Mikołaj I. Francja, która uchyliła się w 1831 r. od przyjścia Polakom z pomocą porównana została do Piłata. Obrazy odwołujące się do etapów męki Chrystusa np: Polska zostaje ukrzyżowana, jej ramiona rozpostarte na całą Europę, a u jej stóp rozpacza matka Wolność – czyli Matka Boska płacząca pod krzyżem. Moskiewski żołdak, wytaczający krew niewinnego narodu zostaje porównany do rzymskiego żołnierza Longina, który przebił bok konającego Jezusa. Z kolei cały naród owiany białą szatą wznosi się ku niebu – jest to symbol niewinności, zmartwychwstania i wniebowstąpienia.

II część Widzenia ks. Piotra przynosi element optymizmu. Chrystus zmartwychwstał – tak więc odrodzi się też Polska. Poeta powraca do wizji wskrzesiciela narodu, nazywa go namiestnikiem wolności na ziemi, nazywa go tajemniczym imieniem: Z matki obcej, krew jego dawne bohatery, A imię jego czterdzieści i cztery. Widzenie ks. Piotra można rozumieć jako zapowiedź zbawienia ludzkości na drodze męki i cierpienia. Od tej sceny istotę polskiego mesjanizmu zwykło się określać hasłem Polska Chrystusem narodów.

Przyszłym przywódcą Polaków ma zostać według poety mąż potężny, silny i groźny, wywyższony ponad ludzi. Być może chodzi o Konrada, który będzie miał szansę wrócić z zesłania i stanąć na czele Polaków.