Sonet XIII Adama Asnyka wyraża przekonanie poety o nieustannej ewolucji świata.
Poeta przypomina, że tylko zachowanie harmonii między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością pozwoli na rozwój ludzkości: Przeszłość nie wraca jak żywe zjawisko W dawnej postaci – jednak nie umiera. Historia nie trwa niezmiennie, nic się nie powtarza w tym samym kształcie.
To co minęło na pewno już nie wróci, jednak pewne zdarzenia z przeszłości wzbogacają pracę nowego pokolenia: Zmarłych pokoleń idealna sfera W żywej ludzkości wieczne ma siedlisko.
Osiągnięcia każdej epoki zrodziły się dzięki pracy poprzednich pokoleń, współczesność istnieje dzięki przeszłości, ma do dyspozycji niezbywalne dziedzictwo poprzedniej epoki.
Grób proroka, mędrca, bohatera Jasnych żywotów staje się kołyską, mówi o zmartwychwstaniu szlachetnych idei i wartości, bez których nie ma postępu, wskazuje na żywotność tradycji, która jest źródłem życia nowych epok.
Dawne idee stają się fundamentem, z którego powstają nowe, każdy korzysta z doświadczeń poprzedników, by była możliwa jakakolwiek ewolucja i postęp: Żywi nas zasób pracy plemion długiej, (…) A z naszych czynów i naszej zasługi Korzystać będą znów następcy nasi. Taki porządek decyduje o ciągłości historii, kształtującej każdego człowieka, o łączności między pokoleniami.
Budowa: zbudowany jest z czterech zwrotek, rymy krzyżowe.
Środki artystyczne: epitety – idealna sfera, jasnych żywotów, życiodajnej strugi; metafory – A grób proroka, mędrca, bohatera, Jasnych żywotów staje się kołyską; porównanie – Przeszłość nie wraca jak żywe zjawisko.