Władysław Reymont – Chłopi – Obraz życia wsi

Powieść Władysława Reymonta Chłopi przedstawia wielobarwny, realistyczny obraz wsi polskiej, jej stosunków z dworem i kościołem i wszystko, co dotyczy społeczności lipeckiej- chłopską codzienność, ciężką pracę, święta, rozrywki, zwyczaje. Ukazuje rozwarstwienie społeczne wsi, wzajemną zależność chłopów, ich stosunki.

Wieś podzielona jest na najbogatszych, średniozamożnych (Dominikowa), chłopów małorolnych, służbę i komorników. Do najbogatszych, którzy stoją na szczycie lipeckiej hierarchii zaliczają się: Maciej Boryna, wójt, proboszcz, młynarz, organista. Są to najbardziej wplywowi członkowie gromady, trzymają się razem, biedotą gardzą i nie szukają z nią kontaktów.

Boryna na swe wesele zaprosił tylko najzamożniejszych gospodarzy: Juści, że ani Kłeba, ani Winciołków, ni tych morgowych biedot nie było (…). Nie dla psa kiełbasa, nie dla prosiąt miód. Maciej Boryna nie interesuje się losem biednych ludzi. W jego rozumowaniu: Już takie urządzenie boskie jest, że jeden ma, a drugi wiatr po polu łapie. Swemu parobkowi Kubie tak mówi: co parobek, to nie gospodarz, i Kużden ma swoje miejsce i la każdego co innego Pan Jezus wyznaczył (…) tak być musi- bych porządek na świecie był

Sam fakt posiadania sprawia, że człowiek czuje się bardziej wartościowy w oczach własnych i innych. Gdy Hanka wyszła za Antka Borynę, zaczęła zajmować w kościele miejsce blisko ołtarza, przeznaczone dla najbogatszych. Gdy stary Boryna wyrzucił ich z domu i musiała powrócić do dziadowania, nie miała odwagi, by stanąć przy ołtarzu.

Najgorzej we wsi żyło się komornikom. Nikt o nich nie pamiętał i z nimi się nie liczył. Przypominano sobie o nich wówczas, gdy byli potrzebni, np. do walki o las. Boryna, który agitował chłopów do oporu, tak wtedy przemawiał: Narodzie chrześcijański, Polaki sprawiedliwe, gospodarze a komorniki. Krzywda się nam wszystkim stała, krzywda równa, jakiej nie ścierpieć, ni podarować. Także służba wiejska znajdowała się w niewiele lepszej sytuacji. Ciężką pracą od świtu do nocy odpłacać musiała zapewniony im dach nad głową i posiłek, czasem mizerne wynagrodzenie. 

Powieść Reymonta pokazuje, że miernikiem wartości człowieka jest ilość posiadanej ziemi i inwentarza, siła charakteru, pracowitość, co zapewnia prawo przodownictwa w gromadzie. Maciej Boryna, właściciel 30 morgów ziemi i doskonały gospodarz cieszy się poważaniem i szacunkiem całej wsi. To do niego chłopi zwracają się we wszystkich ważniejszych sprawach. Pisarz uznał pracę rolnika, jej trud i efekty za niezwykle ważną misję, służącą całej przyrodzie i całej ludzkości. 

Posiadanie ziemi decydowało o pozycji w hierarchii wiejskiej. Dlatego sprawą szczególnie ważną dla każdego chłopa było pragnienie posiadania ziemi. Chłop żyje dzięki ziemi, żyje dla ziemi, dla niej też sie żeni. Jagna wychodzi za mąż za dużo starszego Borynę tylko dlatego, że Dominikowej udało się wymusić na Macieju zapisanie sześciu morgów na rzecz córki. To właśnie pragnienie posiadania ziemi jest przyczyną większości konfliktów pokoleniowych. Niektórzy z chłopów do końca swego życia nie chcą odpisać ziemi dzieciom. Być może dlatego, że wiedzą jaki los spotkał tych, którzy to zrobili, np. dzieci Jagustynki wypędziły ją z domu, kiedy odpisała im gospodarkę. 

Pomimo rozwarstwienia, wieś w potrzebie zawsze się łączyła, charakteryzuje ją solidarność gromadzka. Często skłóceni chłopi dla dobra wsi tworzyli zwartą jedność, czego przykładem jest walka o las, zebranie w sprawie rosyjskiej szkoły w Lipcach, czy historia samosądu nad Jagną. Społeczność wiejską łączyły także obrzędy religijne i świeckie, zwyczaje ludowe, obyczaje związane z życiem rodzinnym, praca na roli. Mieszkańcy bardzo starannie przygotowywali się do wszystkich świąt. Reymont wskazuje też na ścisły związek życia wsi z przyrodą, ze zmieniającymi się porami roku, które wyznaczały rytm prac polowych i obrzędów liturgicznych.
 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.