Władysław Reymont – Chłopi – Charakterystyka Macieja Boryny

Głównym bohaterem powieści Władysława Reymonta Chłopi jest Maciej Boryna. Ma 58 lat, czworo dzieci i niedawno po raz drugi owdowiał. Wspólnie z nim mieszka jego syn Antek z żoną i z dziećmi oraz 10-letnia córka Józka. Starsza córka Magda wyszła za mąż za kowala Michała, drugi syn Grzela służy w carskim wojsku. 

Maciej Boryna, w przeszłości powstaniec styczniowy, cieszy się poważaniem i zaufaniem całej wsi. Z jego zdaniem liczą się i wójt i soltys, jest najważniejszą osobą we wsi, decyduje o istotnych sprawach społeczności lipeckiej.

Taką pozycję zyskał głównie dlatego, że jest najbogatszym gospodarzem we wsi, wlaścicielem 30 morgów gruntu.

Bogatego Macieja niewiele obchodzi los biedoty. Potrafi być dumny i oschły, nie wzrusza go krzywda innych, której istnienie tłumaczy odwiecznym porządkiem świata. Kiedy proszono go o pomoc w sprawie zatrudnienia najuboższych przy wyrębie dworskiego lasu odmawia, tłumacząc: Mam co innego na głowie, to i płakał nie będę, że tam który Wojtek albo Bartek nie ma co do gęby włożyć. 

Stary Boryna to człowiek pracowity i gospodarny, ale czasami bezwzględny i wyrachowany egoista. Niezwykle skąpy i niesprawiedliwy. Myśli tylko o sobie, swym majątku i wszędzie szuka korzyści. Ślub z Jagną to nie tylko małżeństwo z piękną kobietą, to także zdobycie posagu. Nie wszyscy członkowie jego rodziny chcą podporządkować się bezwzględnie jego woli, ale i tak do niego nalezy decydujący głos, przede wszystkim dlatego, że trzyma w ręku całą ziemię. 

Przed weselem z Jagną, jego dzieci upomniały się o swoją część gruntu, tym bardziej, że Boryna odpisał przyszłej żonie 6 morgów. Postawa Macieja jest jednak sprzeczna z oczekiwaniem dzieci, nie ma zamiaru niczego im odpisywać. Stary Boryna nie interesuje się losem swych dzieci, wręcz przeciwnie, wadzą mu i są niepotrzebni. Ziemia jest dla niego najwyższą wartością, czasami wydaje się być ważniejsza niz więzy rodzinne. Być może Maciej boi się żyć na łasce dzieci. Uważa, że dopoki jest właścicielem gospodarstwa, ma w domu autorytet. W efekcie kłótnia zakończona bójką ojca z synem doprowadza do wypędzenia Antka z rodziną z domu. Ponadto ojca i syna oddala milość do tej samej kobiety. 

Małżenstwo starzejącego się mężczyzny z młódką, w której jest zakochany jego syn, przynosi mu więcej zgryzot niż szczęścia zwłaszcza, że upartemu chłopu jakim był Maciej Boryna, trudno pogodzić się z rolą zdradzonego przez żonę i pokonanego przez syna. Zrozumie swój błąd i dlatego przed śmiercią wybiera trudne, lecz jedyne możliwe rozwiązanie- godzi się z synem.

Śmierć Boryny ma wymiar symboliczny, podkreśla zależność chłopa od ziemi. Reymont uczynił ją jednym z najważniejszych momentów powieści. Półprzytomny Maciej idzie w pole, nabiera w koszulę ziemi i rozsiewa ją, po czym umiera. Zewsząd słychać: Ostańcie! Ostańcie z nami! Ostańcie!, to odgłosy przyrody, która wie, kogo traci.