Wacław Potocki – Kto mocniejszy, ten lepszy – Interpretacja i analiza

Wiersz Wacława Potockiego Kto mocniejszy, ten lepszy porusza problem nietolerancji religijnej.

Bezpośrednią inspiracją do napisania wiersza stała się uchwała sejmu z 1658 r. zobowiązująca arian do przejścia na katolicyzm lub na wygnanie i konfiskatę majątków.

Wiersz jest ostrą krytyką szerzącej się nietolerancji religijnej w Polsce, niesprawiedliwego prawa, będącego właściwie prawem mocniejszego.

Z prowadzonej rozmowy szlachciców wynika, że jeden z nich nie ma uprzedzeń do mniejszości religijnej, drugi zaś jest przekonany o wyższości religii katolickiej. Pretekstem do dialogu między nimi jest konfiskata majątku jednego z sąsiadów, który był arianem. W Polsce bowiem istnieje właściwie jedna wiara, katolicka, a wszyscy innowiercy są zazwyczaj prześladowani. Jest to wynikiem kontrreformacji, która zniszczyła wspaniałą tradycję polskiej tolerancji.

Wacław Potocki, sam niegdyś arian, nawrócony potem na katolicyzm, wyraża żal ze względu na szerzącą się w Polsce nietolerancję religijną. Mówi o religijnej obłudzie, gdyż prawdziwa wiara powinna wypływać z serca. Kościół bierze w opiekę swoich wyznawców, nawet jeżeli ich życie jest niezgodne z Przykazaniami Bożymi. Wielu jednak arian wolało znosić upokorzenia, niż wyrzec się własnej wiary.

Tak naprawdę miedzy religiami nie było zasadniczych różnic, nietolerancja wynikała stąd, że wyznawców katolicyzmu było znacznie więcej niż arian, a także była skutkiem panowania mocniejszego: Nie, żeby oni jaką zasłużyli winę, Tylko, że słabszy, przeto z nimi za drabinę.

Rozmówcy dochodzą do wniosku, że i kalwiniści nie mogą czuć się bezpiecznie, podobny los może wkrótce spotkać i ich.

Budowa: wiersz ciągły, brak podziału na strofy.