Syzyfowe prace – Streszczenie – Stefan Żeromski
Po świętach Bożego Narodzenia w klasie VII pojawił się nowy uczeń, Bernard Zygier. Został on wydalony z warszawskiego gimnazjum za czytanie polskiej literatury. Zamieszkał u samego dyrektora, jest ciągle sprawdzany i rewidowany. Na lekcjach opowiada bardzo ładnie i przyznaje się, że w jego poprzedniej szkole uczniowie sami potajemnie czytali polskie książki. Nauczyciel, by zmienić temat każe mu powiedzieć jakiś wiersz. On zaczyna recytować Redutę Ordona Adama Mickiewicza. Nauczyciel jest przerażony, boi się o swoją posadę. Spod jego powiek spływają łzy. Wszyscy uczniowie z wielką uwagą słuchają recytacji. Tylko Borowicz czuje się źle. Teraz dopiero przypomina sobie opowieść Szymona Nogi o powstańcu zamordowanym przez Kozaków w powstaniu styczniowym. Zaczyna rozumieć, czym jest śmierć za ojczyznę. Zygier ma ogromny wpływ na kolegów. Tworzą wspólne koło patriotyczne, spotykają się na Górce u Gontali i czytają poezję emigracyjną, uczą się historii Polski. Wśród nich jest także Marcin Borowicz. Bardzo żałuje, że wcześniej tak łatwo ulegał rusyfikacji. Nauczyciel Majewski śledzi zebrania uczniów. Marcin postanawia zemścić się na nim. Gdy ten idzie szpiegować uczniów, zdejmuje kładkę, po której Majewski szedł, później obrzuca go grudami błota i ostrzega kolegów, by nie wpadli w sidła, gdyż zostali wyśledzeni. Kiedy na górkę przychodzą żandrami, nie zostają tam już nikogo.
Nadeszła wiosna, chłopcy przygotowują się do egzaminu dojrzałości. Marcin uczy się w parku. Spotyka tam Annę Stogowską zwaną Birutą, uczennicę klasy VII gimnazjum żeńskiego. Jest ona córką miejscowego lekarza wojskowego, znanego w mieście karciarza i łobuza. Kiedy Biruta miała 14 lat zmarła jej matka na zapalenie płuc. Od tej pory dziewczyna opiekuje się młodszym rodzeństwem. Marcin już od zimy kocha się w Annie, często krąży koło jej domu. Dwa razy spotykają się w parku, a później dziewczyna nie pojawia się w oznaczonym miejscu. Marcin cierpi bardzo z tego powodu. Pewnego dnia o świcie przychodzi w ich ulubione miejsce. Zjawia się także Anna, są szczęśliwi, długo patrzą na siebie.
Po maturze Marcin jedzie do domu na wakacje. Cały czas myśli o Birucie. Po przyjeździe do Klerykowa nie zastaje dziewczyny. Dowiaduje się od dozorcy, że doktor Stogowski otrzymał lepszą posadę i wraz z rodziną wyjechał w głąb Rosji. Zrozpaczony, idzie do parku, siada na kamiennej ławce i zauważa skrawek papieru z wierszem pisanym jej ręką. Ze stanu rozpaczy ocknął się dzięki Andrzejowi Radkowi, który zjawił się w parku i podał mu rękę.
Dodaj komentarz