Stanisław Wyspiański – biografia, życiorys, twórczość

Stanisław Wyspiański– dramaturg, poeta, malarz, inscenizator. Urodził się w 1869 roku w Krakowie, gdzie spędził całe swoje życie. Jego ojciec był rzeźbiarzem. Uczęszczał do gimnazjum św. Anny, a w 1887 roku rozpoczął studia malarskie w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Jana Matejki. Jednocześnie studiował historię sztuki, literaturę.

Jan Matejko docenił niezwykły talent plastyczny Wyspiańskiego i powierzył mu współpracę w wykonaniu polichromii w Kościele Mariackim. W 1890 roku wyjechał za granicę, zwiedził Austrię, Szwajcarię, Francję, Włochy, Niemcy. Rok później w Paryżu jako stypendysta podiął studia malarskie, które ukończył w 1894 roku.

Pobyt we Francji uświadomił mu konieczność podjęcia swoją sztuką walki z marazmem społeczeństwa polskiego, konieczność obudzenia w nim pragnienia podjęcia walki o wyzwolenie ojczyzny. W 1894 roku wrócił do kraju, rozpoczął współpracę z Teatrem Miejskim w Krakowie, gdzie odbyły się premiery tak znanych jego sztuk- Wesele w 1901r. i Wyzwolenie w 1903 r. Zaprojektował i wykonał witraże w kościele Franciszkanów w Krakowie. W 1900 r. ożenił się z chłopką, Teodorą Pytkówną. Zajmował się też malowaniem portetów i autoportretów, projektował meble, był współtwórcą przebudowy wzgórza wawelskiego.

Ostatnie lata życia ciężko chorował. Spędził je na wsi, w podkrakowskich Węgrzcach. Zmarł w 1907 roku w Krakowie. 
Najbardziej znane utwory Wyspiańskiego:
– dramaty o tematyce narodowowyzwoleńczej
Noc Listopadowa (1904)
Wesele (1901)
Wyzwolenie (1904)
Warszawianka (1898)
– dramaty dotyczące dziejów narodu polskiego
Bolesław Śmiały (1900)
Skała (1907)
Legenda
– tragedie współczesne
Klątwa (1899)
Sędziowie (1907)