Młoda Polska – ogólna charakterystyka epoki
Za początek Młodej Polski przyjęto umowną datę 1890 r, kiedy to pojawiły się nowe tendencje ideowo – artystyczne, zaś za koniec – rok 1918, czyli odzyskanie przez Polskę niepodległości.
Koniec lat osiemdziesiątych XIX w. był okresem narastającej krytyki programu pozytywistów, którą rozpoczęli zwolennicy nowych przeobrażeń w literaturze i sztuce, ale i sami pozytywiści. Atakowano także literaturę, która rozpowszechniała program i która poprzez swój realizm i tendencyjność ograniczała swobodę twórczą pisarzy.
Nazwa epoki Młoda Polska została zaczerpnięta od tytułu cyklu artykułów Artura Górskiego, opublikowanych w 1898 r. w krakowskim Życiu, będących manifestem ideowo-artystycznym młodego pokolenia, a właśnie zatytułowanych Młoda Polska.
Inne nazwy epoki to: neoromantyzm i modernizm.
Neoromantyzm– taka nazwa epoki miała podkreślić związek z tradycją romantyczną i nawiązania do dzieł jej twórców. Młodzi pragnęli odrodzić Polskę poprzez kontynuowanie ideologii romantyzmu polskiego oraz wprowadzenie nowych wartości etycznych i estetycznych.
Modernizm– nazwa pochodzi od francuskiego słowa moderne, co znaczy nowoczesny, współczesny. Modernizm podkreślał przeciwstawienie się systemowi poglądów poprzedniego pokolenia.
Filozofia Młodej Polski: szczególnie duży wpływ na kształtowanie się literatury MP miały poglądy trzech filozofów: Friedricha Nietzschego, Artura Schopenhauera i Henryka Bergsona.
Friedrich Nietzsche– filozof niemiecki, twórca filozofii życia XIX/XX w. Głosił afirmację życia, ideał nadczłowieka, który wyrasta ponad innych ludzi, pogardza podludźmi. Odrzucał wszystko co słabe i niedoskonałe.
Artur Schopenhauer– filozof niemiecki. Jego zdaniem życie ludzkie to nieustanne cierpienie, człowiek nigdy nie osiągnie szczęścia. Jedyne ukojenie można znaleźć w sztuce, gdy człowiek się w niej pogrąży (nirwana) i zapomni o własnym losie.
Henryk Bergson– filozof francuski, autor Ewolucji twórczej. Uważa się go za twórcę intuicjonizmu. Według niego najważniejszą rolę w poznawaniu świata odgrywa intuicjia, która jest zmienna, dynamiczna i elastyczna.
Kierunki literackie Młodej Polski:
Naturaliam– głównym, jego przedstawicielem był francuski pisarz Emil Zola, który w swej Powieści eksperymentalnej wyjaśnił podstawowe założenia kierunku. Według Zoli, człowiek, zdominowany przez instynkty, nie różni się w swym zachowaniu od zwierząt. Dlatego literatura powinna posługiwać się w docieraniu do prawdy takimi samymi metodami i narzędziami poznania, jakimi operują uczeni w laboratoriach. Chcąc, by przedstawiony świat był jak najbardziej obiektywny, pisarz musi gromadzić jak najwięcej obserwacji.
Parnasizm– nazwa pochodzi od zbioru wierszy noszącego tytuł Parnas współczesny. Jego program wywodzi się z hasła sztuka dla sztuki, którego głosicielem był jeden z autorów Parnasu –Teofil Gautier. Parnasiści głosili poezję erudycyjną, która nawiązywała do motywów antyku, egzotyki, wiedzy o sztuce.
Symbolizm– narodził się we Francji w latach dziewięćdziesiątych XIX w. Symbolizm polegał na dostrzeganiu wielu znaczeń ukrytych w jednym przedmiocie, motywie, obrazie. Symbol jest niejednoznaczny i dopuszcza wiele interpretacji. Polskimi symbolistami byli między innymi: Stanisław Wyspiański (Wesele) i Jan kasprowicz.
Dekadentyzm– postawa dekadencka, czyli obawa człowieka przed grożącą zewsząd katastrofą i poczucie bezsensu istnienia.
Główne kierunki artystyczne:
– impresjonizm
– symbolizm
– ekspresjonizm
Dodaj komentarz