Juliusz Słowacki – Balladyna – Streszczenie utworu (dramatu)

Akcja dramatu Juliusza Słowackiego Balladyna rozgrywa się w okolicach jeziora Gopło i trwa cztery dni. 

Szlachetny i zamożny rycerz Kirkor, chce się ożenić, dlatego udaje się do chaty Pustelnika po radę, którą dziewczynę ma wybrać. Wówczas to poznaje historię Pustelnika, iż jest on królem Popielem III, pozbawionym tronu przed 20 laty przez swojego brata, który sprawuje obecnie rządy jako Popiel IV. Jego korona jest fałszywa, dlatego też jego władza przyności poddanym tylko nieszczęście. Prawdziwą koronę ukrył w lesie, Kirkor ma zamiar ją wydobyć i przywrócić tron prawowitemu władcy.

Goplana, nimfa wodna, królowa pobliskiego jeziora Gopło, jest zakochana w miejscowym pijaku Grabcu, który spotyka się potajemnie z Balladyną. Nimfa budzi się z zimowego snu i postanawia rozłączyć kochanka z rywalką. Swoim sługom duszkom wydaje polecenia, by dzięki czarom zapobiegli spotkaniu Grabca z Balladyną, a Kirkora skierowali do chaty ubogiej wdowy.

Kirkor zjawia się w domu matki Balladyny i Aliny i oczarowany jest urodą obu panien.

Nie wie więc, którą z dziewczyn ma wybrać za żonę. Matka radzi, by żoną została ta, która jako pierwsza nazbiera w lesie pełen dzban malin.

Rano następnego dnia dziewczyny udają się do lasu po maliny. Balladyna, widząc, że Alina szybciej nazbierała i że to ona zwycięży, zabija siostrę i zabiera jej dzbanek pełen malin. Świadkami zbrodni jest Grabiec, którego Goplana zamieniła w wierzbę, a także Goplana i Skierka ukryci w gęstwinie. Na czole morderczyni pojawia się czerwona plama – pamiątka zbrodni. Ciało zamordowanej Aliny znajduje sentymentalny pasterz Filon, zakochuje się w niej i oddaje ją pod opiekę Pustelnikowi.

Tymczasem Balladyna wraca z malinami, gdzie przed chatą czekają zniecierpliwieni Kirkor i matka. Zrozpaczona Wdowa dowiaduje się od Balladyny, że jej młodsza córka uciekła z jakimś obdartym młokosem, który ciągle za nią chodził. Balladyna wychodzi za Kirkora i wraz z matką zamieszkuje w jego zamku.

Kirkor wyjeżdża na kilka dni by pokonać okrutnego króla Popiela IV. Następnie przybywa do chaty Pustelnika, który pokazuje mu koronę Lecha. Za radą starca Kirkor posyła swej żonie zapieczętowaną skrzynię z nakazem, by jej nie otwierała, póki on nie wróci, chcąc w ten sposób sprawdzić jej lojalność i posłuszeństwo.

Wkrótce Balladyna przybywa do Pustelnika, by pomógł jej usunąć krwawe piętno z czoła. Gdy tej jej oznajmia, że mogłaby to uczynić tylko Alina przebudzona ze śmiertelnego snu, przerażona Balladyna ucieka, zrozumiała bowiem, że starzec zna jej tajemnicę

Chochlik i Skierka zabierają koronę pozostawioną przez Pustelnika na kamieniu i oddają ją Goplanie. Nimfa, by zdobyć serce Grabca, zamienia go w króla dzwonkowego, nakładając mu na głowę koronę Popielów. Grabiec jako król odjeżdża w towarzystwie Skierki i Chochlika na ucztę do zamku Kirkora.

Balladyna jest bardzo zdenerwowana, jej rozmowę z Pustelnikiem podsłuchał Kostryn, dowódca straży na zamku Kirkora. Gdy do zamku przybywa Gralon, posłaniec z zapieczętowaną skrzynią od Kirkora i opowiada o wizycie rycerza u Pustelnika, Kostryn sugeruje, że Gralon na pewno coś wie o zabójstwie Aliny i wspólnie z Balladyną postanawiają go zabić.

Podczas uczty na zamku zjawia się Wdowa, głodna, odziana w łachmany, jest zrozpaczona, że córka o niej zapomniała. Okrutna dziewczyna nie przyznaje się do matki i w dodatku nakazuje ją wyrzucić z zamku, pomimo że jest noc i szaleje straszna burza. Piorun wypalił jej oczy, próbowała się powiesić na sośnie, ale gałąź się złamała – tak skarżyła się Pustelnikowi, który obiecuje, że gdy odzyska tron, ukarze wyrodną córkę.

W zamku zjawia się goniec z informację, że Kirkor pokonał Popiela IV i że lud obwołał go królem. Jednak on zrezygnował z tego tytułu, gdyż uważa, że władcą zostanie właściciel korony Lecha. Balladynę zaczyna prześladować duch Aliny z dzbanem malin na głowie, przerażona dziewczyna mdleje. 

Tymczasem Balladyna, by zdobyć koronę Lecha, zabija śpiącego w zamku Grabca. Goplana dowiedziawszy się o śmierci ukochanego opuszcza nadgoplańską krainę, wraz z żurawiami odlatuje na północ. Zbrodniarka zleca Kostrynowi zabójstwo Pustelnika oraz postanawia wystąpić przeciw Kirkorowi. Przekupiła nawet część jego żołnierzy. W bitwie pod murami Gniezna Kirkor ginie z rąk Kostryna.

Do zamku gnieźnieńskiego przybywają posłowie z miasta z chlebem i solą. Balladyna kroi chleb zatrutym z jednej strony nożem i truje Kostryna, ostatniego świadka zbrodni. Prawo nakazuje, że przed objęciem rządów w państwie nowy król wykonuje sądy nad zbrodniarzami. Przed królową stają kolejno oskarżyciele.

Lekarz jako pierwszy oskarża nieznanego przestępcę o otrucie Kostryna, drugi Filon – chce kary dla mordercy Aliny, jako trzecia występuje Wdowa. Skarży ona wyrodną córkę o wypędzenie, nie chce jednak wyjawić jej imienia. Zostaje skazana na tortury i umiera. Za każdą z tych zbrodni należy się kara śmierci. Balladyna zostaje porażona piorunem i ginie.