Henryk Sienkiewicz – Potop – Geneza. Powieść ku pokrzepieniu serc.

Akcja powieści Henryka Sienkiewicza Potop rozgrywa się w latach 1655-57 w czasie najazdu szwedzkiego na ziemie Rzeczypospolitej. Działania wojenne obejmują obszar niemal całego kraju od Wielkopolski po Litwę oraz Śląsk i Małopolskę.

Głównymi wątkami powieści są: wydarzenia historyczne dotyczące wojny ze Szwedami oraz wątek romansowy – miłość Kmicica i Oleńki.

Potop, jak i cała trylogia został napisany, jak wyznaje autor ku pokrzepieniu serc.

Sienkiewicz przystępował do pisania trylogii w około 20 lat po klęsce powstania styczniowego. Społeczeństwo było wówczas zniechęcone zarówno do kolejnych zrywów narodowowyzwoleńczych, jak i do ideałów pozytywistycznych. Zdaniem autora, umęczony niewolą naród ma dosyć problemów codzienności, że pragnie literatury, która go od nich oderwie, przeniesie w lepszy świat, niosący nadzieję na zwycięstwo.

Henryk Sienkiewicz poprzez przywołanie dramatycznych, ale niezwykle bohaterskich momentów historii Polski, ukazując zasługi przodków, którzy przede wszystkim byli nieugiętymi obrońcami Rzeczypospolitej, chciał obudzić w rodakach ducha patriotyzmu, zachęcić do walki, pokrzepić ich serca. Przedstawiając najazdy obcych wojsk na ziemie polskie pragnął udowodnić, że nawet tak wielkie zagrożenie wspólnymi siłami i z Bożą pomocą można pokonać. Zależało mu na odpowiedniej postawie ogółu, przekonaniu, że niewola jest złem, z którym nigdy nie można się pogodzić.

Autor zręcznie manipuluje historią, nie zmieniając zasadniczo faktów. O porażkach tylko wspomina, natomiast o zwycięstwach obszernie się rozpisuje. Jest to właśnie realizacja programu ku pokrzepieniu serc.