George Orwell – Folwark zwierzęcy – Streszczenie

Folwark zwierzęcy George'a Orwella to alegoryczna powieść, poświęcona władzy totalitarnej i mechanizmom rewolucji. Jest efektem osobistych przeżyć pisarza, który w czasie wojny domowej w Hiszpanii w latach 1936-37 mógł obserwować starcie faszyzmu z komunizmem.

Akcja toczy się na folwarku pana Jonesa. Rolę bohaterów ludzkich pełnią zwierzęta. Pisarz ukazuje historię buntu ciemiężonych zwierząt przeciw właścicielowi farmy, które po stoczeniu zwycięskiej bitwy z ludźmi (pod Oborą) przejmują władzę. Formują siedem przykazań współżycia, z których najważniejsze było: Wszystkie zwierzęta są równe, zapisują je na ścianie obory, aby nikt nie zapomniał. Jest to niczym konstytucja, zapewniająca zwierzętom życie sprawiedliwe i wolne od cierpień. Tymi prawami będzie się kierować cała społeczność zwierzęca:

I. Każdy, kto chodzi na dwóch nogach, jest nieprzyjacielem;

II. Każdy, kto chodzi na czterech nogach lub posiada skrzydła, jest przyjacielem;

III. Żadne zwierzę nie będzie nosiło odzieży;

IV. Żadne zwierzę nie będzie spało w łóżku;

V. Żadne zwierzę nie będzie piło alkoholu;

VI. Żadne zwierzę nie zamorduje innego zwierzęcia;

VII. Wszystkie zwierzęta są równe.

Właściciel Jones zostaje wypędzony, a na czele zwierząt staje olbrzymi knur Major, który to zasiał ziarno buntu wśród swoich współbraci. Wkrótce zdechł ze starości, a władzę obejmują Snowball i Napoleon. Nazwa folwarku została zmieniona z Dworskiego na Zwierzęcy.

Zwierzęta wytrwale pracują, aby odbudować folwark i wierzą, że spełnią się ich marzenia o bezpiecznym, spokojnym i dostatnim życiu. Z czasem wszystko zaczyna się zmieniać, a zapowiadana idylla okazuje się antyutopią. Dwaj przywódcy popadają w konflikt. Zwycięża Napoleon, który okazał się od przeciwnika bardziej inteligentny i sprytniejszy, posiadł umiejętność czytania i pisania. Przekonał się, że chcąc utrzymać władzę musi otaczać się zaufanymi i szczerze mu oddanymi mieszkańcami folwarku. W tym celu zabrał szczenięta trzem sukom i wychował je na agresywne bestie, pełniące rolę jego gwardii przybocznej. Przy ich pomocy terroryzował swoich współtowarzyszy i wypędził swego rywala Snowballa, oskarżając go o zdradę, co wykazał w pokazowych procesach oraz o działanie na rzecz ludzi.

Napoleon wykorzystał to, jako pretekst do zaprowadzenia terroru w gospodarstwie. Zwierzęta ciężko pracują, ale nie widzą efektów swojej pracy, choć nieustannie wmawia się im, że budują lepszą przyszłość. Napoleon początkowo pilnował przestrzegania zasad ustalonych jeszcze przez Majora, lecz gdy się przekonał, że nikt nie zagraża jego niepodzielnej władzy, zaczął je dobrowolnie zmieniać dla własnej wygody. Łamie kolejne punkty wcześniej ustalonego prawa – kłamie, wyzyskuje, zabija, w imię których jego dawni towarzysze rozpoczęli rewolucję.

Nawiązuje też współpracę z ludźmi, których coraz częściej naśladuje – zaczyna chodzić na dwóch nogach, biesiadować z ludźmi i prowadzić z nimi interesy, ubiera się w stroje gospodarza i sypia w łóżku, spożywa alkohol. Przestaje obowiązywać całkowity zakaz zabijania zwierząt. Na rozkaz Napoleona ginie koń Boxer, który ciężko pracował przy budowie wiatraka i stracił wówczas wiele zdrowia. Sprzedał go do przetwórni kości i skór. Koń do końca wierzył, że jedzie na leczenie do weterynarza. Przywódca chciał zarobić na krzywdzie Boxera.

W ten sposób każdy punkt konstytucji zostaje zanegowany, a ustrój folwarku przekształca się w bezwzględną dyktaturę. Zmieniają się też zasady współżycia, okazuje się, że są równi i równiejsi. Folwark zwierzęcy zostaje doprowadzony do ruiny, zwierzęta są głodne i zaniedbane. Ostatecznie wkraczają ludzie, na nowo opanowują folwark i przejmują władzę.

Wydarzenia opisane w książce potwierdzają tezę, że rewolucja pożera własne dzieci, Ci którzy dokonali przewrotu, giną z rąk innych działaczy rewolucyjnych.