Aleksander Fredro – Śluby panieńskie – Wzorce miłosne zachowań

Śluby panieńskie Aleksandra Fredry czyli Magnetyzm serc to typowa komedia intrygi, której głównym tematem są narodziny uczucia. Bohaterowie Aleksandra Fredry w swojej miłości dąży do szczęścia. Stosują wiele intryg, aby tylko być razem z ukochaną osobą. Na swojej drodze spotykają wiele przeszkód, jednak wszystko się dobrze kończy. Efektem intrygi i wywołanej przez nią paniki wśród dziewcząt jest szczęście wszystkich bohaterów, podwójne zaręczyny. 

Śluby panieńskie to komedia antyromantyczna, gdyż autor przeciwstawia miłości nieszczęśliwej, cierpiącej, kończącej się obłędem lub samobójstwem, miłość szczęśliwą, która daje radości i pogodę ducha.

Głównymi bohaterami utworu są dwie pary: Gustaw i Aniela oraz Albin i Klara, którzy będą budować swą przyszłość na prawdziwej miłości, niezbędnej zdaniem Aleksandra Fredry, by małżeństwo zaistniało. Jak sugeruje tytuł utworu, panny złożyły przysięgę wiecznego panieństwa, gdyż nie wierzą w realne istnienie miłości.

Gustaw, zdobywca niewieścich serc, salonowy lew, pragnie miłości prawdziwej na całe życie. Zabiega o względy Anieli, cichej, poważnej, trochę nieśmiałej panny o czystym sercu. Aniela to uosobienie samych pozytywnych cech kobiecych. Jest uczuciowa i wyrozumiała, zdominowana przez Klarę, właściwie nie ma własnego zdania. Początkowo starania Gustawa o serce panny kończą się niepowodzeniem. Odprawia go z kwitkiem, mimo że tęskni za prawdziwym uczuciem.

Z kolei Klara jest kobietą inteligentną i sprytną, o wielkim temperamencie. Jak wielu krytyków określiło jej postępowanie wobec mężczyzn, jest ona pierwszą polską emancypantką. Walczy o równouprawnienie kobiet i mężczyzn w miłości. Ma swoje zdanie i gotowa jest przeciwstawić się nakazom starszych. Nie zwraca uwagi na nadwrażliwego Albina, nie ulega łatwo jego westchnieniom i łzom. Ten romantyczny kochanek, dla którego miłość nadal łączy się nierozerwalnie z cierpieniem, zbyt mocno przeżywa swoje uczucie.

Przeciwieństwem Albina jest Gustaw, który walczy o uczucie, doprowadzając nie do tragicznego finału, ale do małżeństwa, w którym zgodnie z obowiązującymi zasadami moralnymi, widzi cenną wartość. Panowie z inicjatywy Gustawa knują intrygę. Gucio udaje przed Anielą, że kocha inną dziewczynę o takim samym imieniu, jak ona. Albin zaś udaje, że kocha Anielę, a nie Klarę. Do samotnej Klary miałby się zalecać stary stryj Radost. Intryga odsłania prawdziwe pragnienia bohaterów, znikają wszelkie niechęci. Magnetyzm serc pokonuje wszelkie przeszkody.

Wszystko dobrze się kończy, jak przystało na komedię. Aleksander Fredro ma inne spojrzenie na miłość, niż jak dotychczas w romantyzmie. Uczucie to nie jest już celem życia ani samobójstw, staje się za to miłością szlachetną i prawą, kojarzącą się wszystkim z ciepłem domowego ogniska. Brak u Fredry wielkich tragedii miłosnych. Miłość staje się uczuciem, do którego trzeba dojrzeć, aby móc je lepiej docenić.