Aleksander Fredro – Śluby panieńskie – streszczenie

Akcja utworu rozgrywa się na wsi pod Lublinem, w domu pani Dobrójskiej. Bohaterami dramatu Aleksandra Fredry Śluby panieńskie są dwie pary: Gustaw i Aniela oraz Albin i Klara, którym dane będzie przeżyć spełnioną, szczęśliwą miłość. Jednak proces budowania miłości i starań o drugą osobę nie będzie łatwy, gdyż panny Aniela i Klara złożyła przysięgę wiecznego panieństwa. 

Właśnie do dworku pani Dobrójskiej ze stolicy przybywa Gustaw, nazywany przez stryja Guciem. Ten salonowy lew, zdobywca niewieścich serc długo nie wraca do domu z nocnej hulanki. Sługa Jan z niecierpliwością oczekuje powrotu kawalera w jego pokoju, próbując ten fakt ukryć przed stryjem Radostem. Niestety, nie udaje mu się i stryj dowiaduje się, że jego bratanek spędził noc w Lublinie. W momencie, gdy Gustaw wchodził przez okno otwarte przez Jana, w pokoju pojawił się Radost, którego zaniepokoiło zachowanie kuzyna. Jest zrozpaczony, że chłopak hula nocami oraz, że nie kryje, iż nudzi się nieco w towarzystwie pań u których gości. Stryj martw się, że nic nie wyjdzie z planów jego i pani Dobrójskiej, by wydać Anielę za Gustawa. Żali się gospodyni wuj Radost, ubolewając, że nie ma właściwie wpływu na zachowanie chłopaka.

Ale Gustaw żenić się nie chce, sprzyjają mu przywileje kawalerskie. Tymczasem Albin nieszczęśliwie zakochany w Klarze, typowy kochanek romantyczny przekonany, że miłość nierozerwalnie łączy się z cierpieniem, ocierając oczy powiadamia Radosta, że dziewczęta złożył śluby panieńskie, że nigdy nie wyjdą za mąż.

Radost kpi z łez Albina, radzi mu: Nie bądź Gustawem, lecz kochaj wesoło (chodzi o Gustawa z IV cz. Dziadów Mickiewicza, którego nieszczęśliwa miłość pchnęła do samobójstwa). Przysięga dziewczyn, cieszy nawet Radosta, ma on nadzieję, że to może zmobilizuje bratanka do działania.

Zakochany Albin zarzuca Klarze brak serca, oziębłość. Ta z kolei śmieje się z jego żalów. Inteligentna i sprytna, z dużym temperamentem nie chce męża wyznaczonego przez rodziców, sama chce dokonać wyboru. Dlatego broni się przed miłością Albina, gdyż nie podoba jej się jego sposób przeżywania uczucia.

Ale Aniela, poważna i nieco nieśmiała, panna o czystym sercu i uczuciowa strofuje Klarę, że zbyt dokucza Albinowi. Uważa, że nie powinna kpić z niego i z jego rozpaczy. Klara ma zupełnie inne zdanie na ten temat: Niech kocha, płacze, jęczy, kona. Mówi, że należy dręczyć mężczyzn, nie ufa im, gardzi ich uległością, skłonna jest ugiąć się przed prawdziwą miłością. Kolejny raz panny przyrzekają swoje postanowienie: Przysięgam na kobiety stałość niewzruszoną, Nienawidzić ród męski, nigdy nie być żoną.

Pani Dobrójska upomina dziewczęta, by grzeczniej traktowały gości, by Klara nie szydziła z Albina, a z kolei Aniela nie obrażała się na Gustawa. Na ich uwagi o mężczyznach powie: Mają wady mężczyźni, ma także płeć nasza. Ale niestety, jest niezadowolona z zachowania Gustawa, jest oburzona, że zasnął w towarzystwie pań, zarzuca mu lekceważenie. Wyrzuty Guciowi czyni Radost, który zastał go śpiącego, stara się jednak uspokoić Dobrójską, że choć bratanek to trzpiot, lecz ma dobre serce. Informuję także gospodynię o planach dziewcząt, o złożonej przysiądzie. Ta uważa, że są to tylko dziecinne zamiary.

Sprytny Radost uknuł intrygę. Oświadczył Guciowi, że nikt nigdy nie zdobędzie serca Anieli ze względu na złożone śluby, a więc on spokojnie może nadal cieszyć się wolnością. To wywarło skutek, jakiego spodziewał się stryj. Ambitny Gustaw postanawia udowodnić, że jest prawdziwym mężczyzną i pod jego wpływem dziewczyna zmienia zdanie.

Gustaw próbuje dojść do porozumienia z Anielą, choć przeszkadza mu Klara, która zarzuca mężczyznom niewierność i zdradliwość, dodaje, iż nigdy nie odstąpi od nienawidzenia mężczyzn. Gustaw przeprasza Anielę za dotychczasowe swoje zachowanie, ma nadzieję, że ona nie podziela zdania Klary. I choć Aniela mu wybacza, to nadal zachowuje obojętność wobec niego.

Gustaw ma nadzieję, że Klara mu pomoże w zdobyciu serca Anieli. Deklarują poprawę i prosi by przekonała Anielę o szczerości jego uczuć. Na prośbę Gustawa, Klara ma przedstawić go Anieli, jako nawróconego grzesznika, ale przy okazji wylicza jego wady. Szybko się zorientował, że dziewczyna kpi z niego. Drażni go także zachowanie Albina, wiecznie narzekającego na swój los. Jego łzy i westchnienia nie budzą litości u Klary, jest ona nieugięta.

Gustaw zrozumiał, że postępując uczciwie i szczerze, nie przekona Anieli do swego uczucia. Decyduje się użyć podstępu. Wymyśla miłosny sekret i powierza ją Anieli. Udaje przed nią, że kocha inną kobietę, o takim samym imieniu, jak ona. Zachowanie Gustawa przekonało dziewczynę, że może istnieć prawdziwa miłość. Ona wyraźnie mu oznajmia, że odrzuca jego miłość nie z powodu niechęci do niego, lecz w wyniku zawartych ślubów. Aniela jest pełna współczucia dla Gustawa, jej nienawiść wobec mężczyzn słabnie.

Gustaw namawia stryja, by ożenił się z Klarą, wtedy ona przestanie mu dokuczać. Okłamuje także go, że Albin już nie kocha Klary, lecz Anielę. Gry Aniela opowiada Klarze o małżeńskich planach Radosta, dziewczyna jest zrozpaczona. Stwierdza: Wolę już klasztor… albo i Albina. Pani Dobrójska jest bardzo zdenerwowana wieścią o tajemniczej miłości Gustawa. Jest także oburzona małżeńskimi planami Radosta.

Klara wszelkimi sposobami próbuje zniechęcić Radosta do małżeństwa z nią. Mówi, że zmuszona siłą do ślubów, będzie mu robiła zawsze na złość. Klara do tej pory nieczuła na westchnienia zakochanego w niej Albina, namiętnie i przy każdej okazji wyznającego jej swoją miłość, nie chcąc wyjść za starego Radosta, zwraca swe serce ku Albinowi, który na polecenie Gucia udawał obojętność i zdobywa go.

Efektem intrygi i wywołanej przez nią paniki wśród dziewcząt jest szczęście wszystkich bohaterów, podwójne zaręczyny. Intryga odsłania prawdziwe pragnienia bohaterów, znikają wszelkie uprzedzenia i niechęci. Magnetyzm serc pokonuje wszelkie przeszkody.